هماتوکریت چیست؟

هماتوکریت همیشه به صورت درصد بیان می شود؛ برای مثال هماتوکریت ۲۵ درصد نشان می دهد که ۲۵ میلی لیتر گلبول های قرمز خونی در ۱۰۰ میلی لیتر خون وجود دارد.

اندازه گیری هماتوکریت

هماتوکریت و هموگلوبین خون گرفته شده از فرد، توسط دستگاهی اتوماتیک اندازه گیری می شوند.

بیشتر این دستگاه ها به طور مستقیم، هماتوکریت را اندازه گیری نمی کنند، بلکه از طریق مقدار هموگلوبین و حجم متوسط گلبول های قرمز خون، مقدار هماتوکریت محاسبه می شود.

همچنین می توان با استفاده از سانتریفوژ مقدار هماتوکریت را اندازه گرفت.

هنگامی که لوله آزمایش خون، سانتریفوژ می شود، گلبول های قرمز در انتهای لوله جمع می شوند. نسبت گلبول های قرمز به حجم کلی خون، نشان‌دهنده میزان هماتوکریت می باشد (تصویر بالا).

میزان طبیعی هماتوکریت خون

میزان طبیعی هماتوکریت بستگی به سن و جنس فرد دارد.

کاهش هماتوکریت خون نشانه چیست؟

کاهش هماتوکریت نشان دهنده کاهش گلبول های قرمز خون و کم خونی می باشد.

بسیاری از علل باعث کاهش هماتوکریت می شوند، از جمله:

– صدمات

– جراحی

– خونریزی

– سرطان روده بزرگ

– مشکلات مغز استخوان از قبیل: سرطان مغز استخوان، سرکوب توسط داروهای شیمی درمانی و نارسایی کلیه

– غیرطبیعی بودن هموگلوبین (کم خونی داسی شکل)

– مقدار زیاد گلبول های سفید خون در اثر عفونت، لوسمی، لنفوم و دیگر مشکلات گلبول های سفید

– کمبود ویتامین و املاح مثل کمبود آهن، فولات و ویتامین ب۱۲

– بزرگ شدن طحال

– زیاد شدن آب بدن

افزایش هماتوکریت خون نشانه چیست؟

افزایش هماتوکریت نشاندهنده مقدار زیاد گلبول های قرمز خون می باشد.

علل افزایش هماتوکریت عبارتند از:

– کمبود اکسیژن

– فیبروز ریوی

– افرادی که در ارتفاعات زندگی می کنند

– سیگار

– کم آبی بدن و گرمازدگی

برخی از علل نادر که باعث افزایش هماتوکریت می شوند عبارتند از:

– بیماری ریوی

– بیماری قلبی مادرزادی

– تولید بیش از حد گلبول های قرمز توسط مغز استخوان و یا بیماری مغز استخوان به نام پلی سیتمی ورا روبرا

– تومورهای خاص

– سوء استفاده از اریتروپویتین توسط ورزشکاران برای دوپینگ

– آپنه خواب

– انسداد ریوی

هموگلوبین چیست؟

هموگلوبین، پروتئینی در گلبول های قرمز خون است که اکسیژن را از ریه ها به بافت های بدن می رساند و دی اکسید کربن را از بافت ها به ریه ها بر می گرداند تا از طریق تنفس دفع شود.

هموگلوبین دارای دو زنجیره آلفا و دو زنجیره بتا می باشد. هر زنجیره دارای یک مولکول می باشد و درون هر مولکول، عنصر آهن جا دارد که اکسیژن و دی اکسید کربن را در بدن جابجا می کند.

آهن موجود در هموگلوبین مسئول رنگ قرمز خون است.

هموگلوبین، شکل گلبول های قرمز خون را حفظ می کند. اگر شکل گلبول قرمز تغییر کند، عملکردش مختل شده و جریان خون دچار مشکل می گردد.

میزان طبیعی هموگوبین خون

میزان طبیعی هموگلوبین بستگی به سن و جنس فرد دارد.

کاهش هموگلوبین خون نشانه چیست؟

کاهش هموگلوبین نشان دهنده کم خونی می باشد.

علل کاهش هموگلوبین عبارتند از :

– صدمات

– جراحی

– خونریزی

– سرطان روده بزرگ

– زخم معده

– کمبود مواد مغذی مثل کمبود آهن، فولات و ویتامین B12

– مشکلات مغز استخوان از قبیل: سرطان مغز استخوان، سرکوب توسط داروهای شیمی درمانی و نارسایی کلیه

– غیرطبیعی بودن هموگلوبین (کم خونی داسی شکل و یا تالاسمی)

– بزرگ شدن طحال

– واسکولیت

– خونریزی شدید قاعدگی

– بیماری کلیوی

– مسمومیت با سرب

– سرطان خون

– کم خونی فقر ویتامین

– لنفوم هوچکین و غیرهوچکین

– کم کاری تیروئید

– سیروز کبدی

– داروهای ضدویروسی برای ایدز

– داروهای شیمی درمانی

– خون دماغ شدن

علل افزایش هموگلوبین خون

– زندگی در ارتفاعات

– سیگار

– کم شدن آب بدن و گرمازدگی

برخی از علل نادر دیگر عبارتند از:

– بیماری ریوی پیشرفته (آمفیزم)

– بیماری مغز استخوان به نام پلی سیتمی ورا روبرا

– تومورهای خاص

– سوء استفاده از اریتروپویتین توسط ورزشکاران برای دوپینگ

– نارسایی قلبی

– سرطان کلیه

– سرطان کبد

– کاهش میزان اکسیژن

درمان افزایش و کاهش هماتوکریت و هموگلوبین

درمان مشکل بستگی به علت آن و سلامتی فرد دارد.

کاهش و یا افزایش جزئی هماتوکریت و هموگلوبین نیاز به درمان ندارد.

برای درمان کاهش هماتوکریت و هموگلوبین، نیاز به تزریق داخل وریدی آهن و یا خون است.

برای درمان افزایش هماتوکریت، نیاز به خارج کردن خون از بدن است.

پزشک متخصص تشخیص می دهد که شما از چه روشی برای درمان استفاده کنید و آیا نیاز به مصرف دارو دارید یا نه.

مریم سجادپور

بخش سلامت تبیان

انتهای پیام/