توصیه های عمومی برای بارداری در طب سنتی

به گزارش ماسال نیوز به نقل از طب شیعه، ناباروری، قصّه پر غصّه بسیاری از خانواده ها به خصوص زوج های جوان است؛ قصّه ای که ترنّم ناخوشایند آن روز به روز بیشتر شنیده می شود. هر روز سرمایه های هنگفتی از دارایی های مادّی و معنوی مردم و مملکت صرف آن می شود تا شاید محفل سوت و کور خانواده ای به آهنگ دلنشین یک نوزاد، رونق بگیرد.

امّا این پایان خوشایند تنها برای بعضی از این قصّه ها رقم می خورد و بسیاری از این قصّه ها عاقبتی اینچنین خوش ندارند؛ مشکلات مالی، استرس های روانی، بیماری های روحی، جدایی های ناخواسته زوج ها، تنش بین خانواده های زوجین و … پایان تلخی است که در انتهای بسیاری از این قصّه ها رغم می خورد.

امّا همه این ها با یک غفلت بزرگ همراه شده است و آن این که علّت شیوع بسیار زیاد این مشکل، اشتباهات ساده ما در نحوه زندگی کردن است؛ اشتباهاتی در نحوه تغذیه، روابط زناشویی و …. اگر این اشتباهات ساده از زندگی ما کنار بروند، این مشکل بزرگ به راحتی حل می شود. این جمله را بر اساس اعتقاد استواری بیان می کنم که به لطف خدای متعال از تجربه درمان تعداد زیادی از زوج های نابارور به دست آورده ام؛ زوج هایی که در بین آنها کم نبودند کسانی که حتّی اقدامات مورد توصیه موسّسه معظم رویان نیز دردی از ایشان دوا نکرده بود. اگر چه در ابتدای کار امید چندانی به این موفّقیت نداشتم؛ امّا برایم ثابت شد که با توسّل به دستورات رفیع طبّ اسلامی، همه زوج های نابارور – به جز عدّه اندکی که حضرت حقّ «جلّ و علا» برایشان چنین موهبتی را بنابر حکمت عالیه خویش مقرّر نفرموده است(۲)– به مقصود خود خواهند رسید.

آنچه در ادامه می آید خلاصه این تجربیات است که به امید داشتن نسلی صالح برای خوانندگان نگاشته شده است و از شما می خواهم که باور کنید که اکثر زوج های مراجعه کننده به بنده با دستوراتی به همین سادگی مداوا شده اند.

تعریف علمی ناباروری

تعریف ساده ناباروری آن است که:

«در یک زوج سالم، بدون استفاده از هیچ گونه وسیله یا روش جلوگیری و علیرغم انجام نزدیکی دایم، مستمر و منظّم(حدّاقل هفته ای دو بار)؛ پس از یک سال از شروع اقدام، هنوز باروری اتّفاق نیفتاده باشد.»

در این تعریف، چند نکته باید لحاظ شود:

۱- در این یک سال، زوجین نباید جلوگیری داشته باشند. اگر به هر دلیل حتّی برای زمانی کوتاه جلوگیری انجام شود، باید پس از پایان آن دوره، مجدّداً یک سال را از ابتدا در نظر گرفت. مثلاً اگر زوجین ۹ ماه نزدیکی منظّم داشته و بچّه دار نشدند و بعد به هر دلیلی مدّتی را جلوگیری کردند، پس از پایان یک ماه، مجدّداً تا یک سال برای بچّه دار شدن فرصت دارند و اگر تا آن موقع بچّه دار نشدند می توانند به پزشک مراجعه کنند.

۲- «استمرار نزدیکی» نیز در این تعریف، مهم است. بنابراین اگر زوجین به هر دلیل برای مدّتی – مثلاً یک ماه – از هم دور بودند یا رابطه نداشتند، پس از شروع مجدّد رابطه زناشویی باید محاسبات خود را نیز از نو شروع کنند.

۳- «نظم در نزدیکی» نیز از ارکان این تعریف است. بنابراین در زوج هایی که چند هفته نزدیکی ندارند و بعد چند شب در آن افراط می کنند – مثلاً در زوج هایی که به علّت نوع شغل مرد، هر چند وقت یک بار پیش هم هستند یا زوج هایی که به توصیه پزشکان فقط شب های تخمک گذاری را برای نزدیکی انتخاب می کنند – چندان دور از انتظار نیست که به طور طبیعی، این زمان به بیش از یک سال افزایش پیدا کند.

۴- «حدّاقل هفته ای دو بار نزدیکی» از ملزومات این تعریف است. پس اگر میل جنسی طرفین کم است و این تعداد نزدیکی تامین نمی شود، تاخیر در باروری نیز چندان عجیب نیست.

۵- «سالم بودن زوجین» نیز از ضروریات این تعریف است. بنابراین اگر هر یک از آنها دچار بیماری مزمن و درمان نشده ای باشد؛ به ویژه بیماری هایی که بر روی قدرت باروری تاثیر منفی دارند؛ احتمال تاخیر در بارداری زیاد می شود. اگر در طول این یک سال نیز هر یک دچار بیماری طولانی شوند – و نه بیماری های معمول مثل سرماخوردگی – پس از درمان کامل باید محاسبات نیز از نو شروع شود.

۶- خواهیم گفت که جلوگیری از بارداری موجب تاخیر در باروری خواهد شد. بنابراین منطقی خواهد بود که در زوج های جوانی که در ابتدای ازدواج، مدّتی جلوگیری داشته اند، به ویژه اگر این زمان طولانی باشد، فرصتی بیش از یک سال برای باردار شدن در نظر بگیریم.

۷- از شروط اساسی باروری – که به آن اشاره خواهیم کرد – آرامش است. اگر زوجین در طول این یک سال تحت تاثیر نگرانی های خود و استرس های وارده از اطرافیان باشند؛ افزایش این زمان به بیش از یک سال، چندان غیر طبیعی نخواهد بود.

تذکّر: توجّه داشته باشید که مسایل فوق را برای این نگفتیم که بچّه دار شدن را کاری دشوار و دست نیافتنی جلوه دهیم؛ بلکه هدف ما این بود که به شما بقبولانیم که هر گاه تصمیم به بچّه دار شدن گرفتید، فارغ از نگرانی های رایج به این کار اقدام کنید و با اندکی تاخیر در بچّه دار شدن، استرس و اضطراب را بر زندگی خود حاکم نکنید و هیچ عجله ای برای اقدامات طبّی نداشته باشید. توجیه اطرافیان و به ویژه پدر و مادرها هم اگرچه کار آسانی نیست؛ امّا می تواند از بار فشار روانی این دوران بکاهد.

بنابراین از هنگامی که تصمیم به بچه دار شدن دارید، اگر بدون هیچ مشکل خاصی به مدت یک سال بچه دار نشدید، تازه در این هنگام باید به فکر بررسی های طبی لازم باشید. متاسفانه شاهد آن هستیم که تنها پس از چند ماه اقدام، زوج های جوان به واسطه نگرانی های خود و به ویژه استرسی که از سوی اطرافیان به آنها وارد می شود، در صدد بررسی های پزشکی برمی آیند و وصله ناباروری را به دست خودشان، به خود می چسبانند. از این تاسف بارتر آن است که بسیاری از پزشکان محترم – و به ویژه پزشکان متخصص – نیز با غفلت سهوی یا عمدی از این نکته علمی ساده و پیش پا افتاده، به جای آنکه به این زوجها اطمینان خاطر دهند و تا پایان یک سال، ایشان را از انجام این گونه اقدامات منع کنند، با ردیف کردن انبوهی از اقدامات پاراکلینیکی پر هزینه(مثل آزمایشهای هورمونی، بررسی اسپرم، سونوگرافی و …) بر این اضطراب افزوده، زوجین را وارد مرحله جدیدی از نگرانی می کنند.

بنابراین به همه این زوج های محترم اکیدا توصیه می کنیم تا قبل از پایان یک سال از شروع اقدام برای بچه دار شدن، به هیچ وجه نگران باروری یا عدم باروری خود نباشید و تسلیم فشارهای اطرافیان برای مراجعه به پزشک نشوید. سعی کنید از این فرصت برای لذت بردن بیشتر از زندگی عاشقانه خود بهره ببرید. فراموش نکنید که چنانکه گفتیم اگر در ابتدای ازدواج، با هر روشی، جلوگیری از بارداری داشته اید، افزایش زمان ناباروری به بیش از یک سال نیز چندان غیر طبیعی نخواهد بود.

توصیه های عمومی در درمان ناباروری؛ لطفا جدّی بگیرید!

قبل از شروع

۱-  برای موفّقیت در درمان ناباروری باید آن را به مثابه یک مشکل مشترک در نظر گرفت. توصیه می کنیم حتّی اگر اقدامات تشخیصی طبّی معلوم کرده اند که یکی از شما دو نفر مشکل دارید و دیگری بیماری خاصّی ندارد؛ از انتقال موضوع به خانواده ها خودداری کنید و جوری وانمود کنید که گویی هر دوی شما مشکل دارید. این کار از فشار روانی خانواده ها بر یکی از دو طرف جلوگیری خواهد کرد. همچنین کسی که سالم است(البته بر اساس اقدامات تشخیصی انجام شده) به هیچ وجه نباید شرایطی را به وجود بیاورد که همسرش بابت بچّه دار نشدن احساس گناه و فشار روانی کند. این فشار روانی می تواند مشکل را پیچیده تر کند و روی احتمال بچّه دار شدن نیز تاثیر منفی بگذارد.

۲- در مورد توصیه های درمانی این مقاله نیز همین سفارش را داریم که علیرغم نتایج اقدامات تشخیصی و درمانی فرض کنید هر دوی شما مشکل دارید ولذا این توصیه ها را هر دو نفر با جدّیت دنبال کنید.

۱- جلوگیری ممنوع!

در ابتدای ازدواج هرگز اقدامی در جهت جلوگیری از بارداری انجام ندهید. البته زوجهایی که مشکل ناباروری دارند قاعدتاً این مرحله را پشت سر گذاشته اند؛ ولی دانستن این نکته و بیان آن برای سایر زوجهایی که در ابتدای راه زندگی هستند بسیار مهم است. تجربه نشان می دهد که حتی جلوگیری طبیعی از بارداری، باعث بروز درجاتی از ناباروری یا تاخیر در باروری در آینده خواهد شد. در این میان، استفاده از وسایل و داروهای جلوگیری و به ویژه داروهای هورمونی(قرص، آمپول، وسایل کاشتنی و دستگاههای داخل رحمی حاوی هورمون) بدون هیچ تردیدی باعث تاخیر قابل توجه در باروری می شوند. هر چند که متولیان سیستم رسمی بهداشت و درمان کشور و متخصّصین مربوطه معمولا این مساله را انکار می کنند و فاقد توجیه علمی می دانند؛ اما کافی است که نگاهی به تجربه سایر زوجها بیاندازید تا صحت و سقم مساله را دریابید.

بنده با زوج های جوان بسیاری روبرو شده ام که علیرغم بررسی های مختلف، هیچ گونه عامل ناباروری در هیچ یک از آنها وجود نداشته است و جلوگیری های ابتدای ازدواج، مظنون اصلی ایجاد مشکل آنها بوده است. اعتقاد عمومی مردم و به ویژه قدیمی ترها هم همین است که بهترین وقت برای بچه دار شدن، همان اوایل ازدواج است؛ این اعتقاد به قدری شایع و قوی است که تنها به صرف نبودن توجیه علمی، نمی توان به سادگی از کنار آن گذشت؛ به ویژه که بارها و بارها، غلط بودن یا ناکارآمدی یافته های علمی طبّ جدید بر همه ما ثابت شده است. شاید حدیث شریفی که در ادامه می آید را بتوان تایید محکمی بر این نظریه دانست:

* پیامبر خدا(صلّی الله علیه و آله و سلّم) فرمودند:« اطْلُبُوا الْوَلَدَ وَ الْتَمِسُوهُ فَاِنَّهُ قُرَّهُ الْعَیْنِ وَ رَیْحَانَهُ الْقَلْبِ وَ اِیَّاکُمْ وَ الْعَجْزَ وَ الْعَقْرَ : در طلب فرزند باشید و آن را {از خدا} بخواهید که فرزند، روشنی چشم است و ریحانه قلب؛ و بترسید از ناتوانی و نازایی.»(۳)

یک توجیه شایع برای اصرار بسیاری از زوج های جوان در تاخیر بارداری این دیدگاه است که«تا می شود از زندگی لذّت ببریم و بعد بچّه دار شویم» که صدالبتّه اگر نگاه نادرست به فرزند به عنوان «یک موجود مزاحم» از ذهن ما دور شود و درک صحیحی از مقام شامخ «پدری و مادری» و لذّت بی بدیل داشتن فرزند را درک کنیم؛ دیگر با این استدلال نادرست، خود را در سنین جوانی که بیشترین شور و اشتیاق برای تربیت فرزند در وجودمان موج می زند از داشتن این موهبت الهی محروم نخواهیم کرد. همچنین باید یادمان باشد که لذّت موقّت ابتدای زندگی که در ذهن ما به واسطه نبود فرزندان مزاحم! بسیار جلوه گری می کند، ممکن است پس از مدّتی جای خود را به استرس پایان ناپذیر گشت و گذار در پیچ و خم های بررسی های طبّی مربوط به ناباروری و فشار و عجله اطرافیان برای بچه دار شدن بدهد.

توجیه شایع دیگر برای تاخیر در بچّه دار شدن آن است که زوج جوان ترجیح می دهند تا حسابی پولدار شوند تا از پس مخارج داشتن فرزند برآیند؛ توجیهی که در معارف اسلامی به هیچ وجه پذیرفته نیست چراکه روزی دهنده خداست و همو که مخارج زندگی زن و شوهر را تامین می کند، کفالت امور فرزندان را نیز عهده دار خواهد بود:

* فردی به امام رضا(علیه السّلام) نوشت که: «من پنج سال است که از بچّه دار شدن جلوگیری می کنم؛ چرا که همسرم از بچّه دار شدن کراهت دارد و می گوید که به خاطر بی چیزی، تربیت آنها بر من سخت است.» امام(علیه السّلام) به او نوشت: « اطْلُبِ الْوَلَدَ فَاِنَّ اللَّهَ یَرْزُقُهُمْ: بچّه دار شو که خداوند روزی آنها را خواهد داد.»(۴)

بنابراین اگر بیماری یا مشکل خاص دیگری ندارید، در همان اوان شروع زندگی مستقل، نسبت به بچه دار شدن اقدام کنید.

* چرا احتمال باروری در ابتدای ازدواج بیشتر است؟ توجیه علمی این احتمال بسیار ساده است. چند عامل اصلی در افزایش میزان باروری موثّر است. مهمترین آنها، آرامش روانی زوجین، زیاد بودن میل جنسی، تعدّد رابطه زناشویی و سلامت جسمانی طرفین است که هر چهار عامل، در ابتدای ازدواج، بهتر از هر زمان دیگری در زوجین فراهم هستند. هر قدر که از ابتدای ازدواج دور می شویم، با کمتر شدن میل جنسی، بروز استرس های مختلف در زندگی و پیدایش تدریجی بیماری ها(به اقتضای افزایش سن و نیز روش های غلط زندگی)، احتمال باروری نیز کاهش پیدا خواهد کرد و طبیعتاً هر میزان که این فاصله زمانی طولانی تر و سنّ زوجین بیشتر باشد، مشکل نیز عمیق تر و درمان آن مشکل تر خواهد بود. البته این مساله قاعده ای عام نیست و برخی زوجین ممکن است پس از جلوگیری طولانی هم به راحتی بچّه دار شوند؛ امّا به هر حال احتمال عقلایی و بسیار قوی ذکر شده ایجاب می کند که زوجین – حدّاقل در ابتدای ازدواج – از جلوگیری؛ جلوگیری کنند!

– نکته۱: به نظر بنده، تاثیر جلوگیری بر ناباروری، فراتر از مسایل ذکر شده است و حتّی بدون در نظر گرفتن این موارد هم، جلوگیری به طور مطلق می تواند میزان باروری را کاهش دهد. شاید علّت این امر، تغییرات هورمونی در زوجین – و به ویژه در زن – به دلیل قطع غیرطبیعی یک روند طبیعی(یعنی انزال مرد، جذب اسپرم از سوی بدن زن و ایجاد نطفه و رشد آن) باشد. به هر حال به نظر می رسد که برای قضاوت دقیق تر در این مورد، ضرورت دارد که متخصّصین مربوط از تعصّبات علمی رایج دست برداشته و موضوع را مورد بازنگری جدّی قرار دهند.

– نکته۲: آنچه در مورد جلوگیری در ابتدای ازدواج گفته شد در مورد جلوگیری – به ویژه جلوگیری های طولانی مدّت – پس از تولّد اوّلین فرزند نیز صدق می کند. بنابراین توصیه می کنیم که فاصله بین فرزندان را از حدّ عادّی – ۳ تا ۵ سال – بیشتر نکنید.

۲- بی خیال باشید تا بچّه دار شوید!

هر گونه استرس در میزان باروری زوجین تاثیر منفی می گذارد. بنابراین داشتن روحیه ای شاداب در طول زمان اقدام به باروری، لازمه موفقیت است. استرس زوجین علاوه بر اینکه میزان موفقیت انعقاد نطفه را کاهش می دهد، در صورت تشکیل نطفه، تاثیر منفی بر اخلاق و رفتار کودک در آینده خواهد داشت.(۵) شاید مهمترین استرس زوجین به ویژه در زمان نزدیکی، فکر کردن به این است که بالاخره بارداری اتفاق خواهد افتاد یا خیر؟(یعنی همین زوجی که شاید تا چند ماه قبل از ترس بچه دار شدن، لذت کاملی از روابط زناشویی نمی بردند، حالا با ترس بچه دار نشدن، خود را از این لذت محروم می کنند. خدا رحمت کند قدیمی های ما را که هم از روابط عاشقانه خود به اندازه کافی بهره می بردند و هم لذت بزرگ کردن بچه های متعدد را به طور کامل درک می کردند!

بنابراین اگر می خواهید احتمال بچه دار شدن، آنهم یک بچه خوش اخلاق را بالا ببرید، باید از هر گونه استرس و به خصوص تن دادن به فشارهای اطرافیان، پرهیز نمایید. بر همین اساس به خانواده های محترم نیز توصیه می کنیم که فرزندان دلبندشان را برای تسریع بارداری تحت فشار نگذارند و بگذارند تا با خیال راحت به کار خودشان برسند! این گونه استرس های تحمیلی یکی از عوامل مهم در عدم موفقیت زوج های جوان در به ثمر رساندن تلاش هایشان برای بچه دار شدن است.

یک نکته مهم در این باره اتهام زنی خانواده ها (به ویژه خانواده پسر) به عروس یا داماد خودشان مبنی بر تقصیرکار بودن در این قضیه است که متاسفانه جوّ روانی نامطلوبی را بر روابط زوجین حاکم می کند و آنها را از مقصود خویش دور می کند. بنابراین یک اصل ساده امّا بسیار مهم برای بچه دار شدن این است که:« هرقدر در زندگی مشترک خود آرامش بیشتری داشته باشید و از روابط زناشویی خود لذّت بیشتری ببرید؛ احتمال بچه دار شدنتان نیز افزایش پیدا خواهد کرد.»

* امام حسن(علیه السّلام) فرمودند:« اَمَّا الْوَلَدُ فَاِنَّ الرَّجُلَ اِذَا اَتَی اَهْلَهُ بِنَفَسٍ سَاکِنَهٍ وَ جَوَارِحَ غَیْرِ مُضْطَرِبَهٍ اعْتَلَجَتِ النُّطْفَتَانِ کَاعْتِلَاجِ الْمُتَنَازِعَیْنِ … وَ اِذَا اَتَاهَا بِنَفْسٍ مُزْعِجَهٍ وَ جَوَارِحَ مُضْطَرِبَهٍ غَیْرِ سَاکِنَهٍ اضْطَرَبَتِ النُّطْفَتَانِ: امّا درباره فرزند؛ اگر مرد با دلی آرام و بدنی بدون اضطراب به سراغ همسر خویش برود، دو نطفه با استواری و به مانند دو جنگاور به هم می آویزند … و اگر با دلی ناآرام و بدنی آشفته به سراغ او برود؛ دو نطفه آشفته و لرزان می شوند…»(۶)

۳- عشقبازی با برنامه ریزی قبلی؟!

به دنبال زمانبندی برای نزدیکی نباشید. یکی از اشتباهات بزرگ اطبّاء، توصیه به زوجهای جوان برای انجام نزدیکی در طول زمان تخمک گذاری زن است، به امید اینکه احتمال بارداری بیشتر شود. به اعتقاد من، این اقدام، اثری کاملاً معکوس دارد، چرا که شاید مهمترین عامل جسمانی موثر در افزایش احتمال انعقاد نطفه، میزان تمایل جنسی طرفین به یکدیگر است؛ یعنی همان چیزی که در فرهنگ دینی ما «شهوت» نامیده می شود.

شهوت از نعمت های بزرگ حق تعالی به انسان است که اگر در مجرای صحیح خود به کار گرفته شود؛ سه نتیجه ارضای جسمی، آرامش روحی و بچه دار شدن را همزمان با هم تامین خواهد کرد. بنابراین اعتقاد، به هنگام نزدیکی، هر قدر شهوت بیشتری بر طرفین چیره باشد، اسپرم ها و تخمک آزاد شده قویتر و احتمال تشکیل نطفه نیز بیشتر خواهد بود. حاصل این نطفه که از این شهوت قوی زوجین تشکیل شده است، فرزندی است با جسم قویتر و اخلاق نیکوتر. این مساله چه در فرهنگ دینی ما و چه در طب سنتی ایران، امری بدیهی و پذیرفته شده است و به همین جهت، توصیه می شود که زوجین در هنگامی که تمایل به نزدیکی ندارند(حتّی اگر شب تخمک گذاری باشد) از این کار خودداری کنند و تنها و تنها بر اساس تمایل جنسی اقدام به نزدیکی نمایند:

* امام رضا(علیه السّلام)توصیه فرموده اند:« لَا تُجَامِعْ اِلَّا مِنْ شَبَقٍ: جز از سر چیرگی شهوت، نزدیکی نکن.»(۷)

* امام صادق(علیه السّلام)می فرمایند:« وَ لَا یَکُونُ الْجِمَاعُ اِلَّا بِحَرَکَهٍ شَدِیدَهٍ وَ شَهْوَهٍ غَالِبَهٍ: آمیزش امکانپذیر نیست مگر با حرکتی شدید و شهوتی غالب.»(۸)

حتّی توصیه می شود هنگامی که زوجین تصمیم به بچه دار شدن دارند، کمی فاصله بین نزدیکی های خود را نیز زیادتر کنند تا شهوت بیشتری در آنها به وجود بیاید. این دیدگاه را مقایسه کنید با دیدگاه طب جدید که زوجین را وادار می کند در ایام تخمک گذاری زن، بدون توجه به وضعیت روحی و تمایل جنسی خویش، اقدام به نزدیکی نمایند که بسیاری از مواقع، این تکرار، موجب ملال می شود و چنانکه گفتیم باعث کاهش احتمال باروری.

متاسفانه این دیدگاه غلط در بین عموم مردم نیز جاافتاده است به حدی که اعتقاد عمومی آن است که لذّت بردن از رابطه زناشویی چیزی است و بچه دار شدن، چیزی دیگر که هر موقع وقت آن برسد، رابطه زناشویی تبدیل به امری برنامه ریزی شده، خشک، منضبط و پراسترس خواهد شد. اگر از دریچه فطرت به این عقیده نگاه کنیم، نادرستی آن به وضوح آشکار است و صدالبته برای کسی که اندک آشنایی با تعالیم طبّی اسلامی و ایرانی دارد، آشکارتر. پس به عنوان یک قانون، هر قدر لذت بیشتری از رابطه زناشویی ببرید، احتمال بچه دار شدن شما نیز بیشتر می شود؛ بنابراین اگر بچّه می خواهید، فقط و فقط در هنگام چیرگی شهوت، نزدیکی و سعی کنید حداکثر لذّت را از این رابطه ببرید.  

یک نکته بسیار مهم: شاید عده ای از شما خوانندگان عزیز، بر من خرده بگیرید که با این اوصاف و با توجه به اینکه بر طبق موازین علمی، هر زن، ماهیانه یک تخمک آزاد می کند؛ آیا نزدیکی در زمانهایی که از زمان تخمک گذاری فاصله دارند، هر چند با تمایل قوی طرفین همراه باشد، می تواند منجر به انعقاد نطفه شود؟

باید بگویم پاسخ این سوال از نظر طب اسلامی و ایرانی بسیار واضح است؛ اگر چه می دانم پذیرش آن به ویژه از سوی دوستانی که اطلاعات علمی عمومی یا حرفه ای در این زمینه دارند، بسیار مشکل خواهد بود. همان طور که می دانید؛ در طبّ جدید، عقیده بر این است که آزاد سازی تخمک، ماهیانه یک بار و آنهم در میانه سیکل قاعدگی صورت می پذیرد. به نظر اینجانب – که البته این نظر را بر اساس آموزه های طب اسلامی و طب سنتی ایران به دست آورده ام، بر آن اصرار دارم و حاضرم با بزرگوارانی که در این زمینه صاحب نظر هستند، به بحث و گفتگو بنشینم – این عقیده طبّ جدید صحیح نیست و در هر بار رابطه زناشویی، اگر زن به ارگاسم(اوج لذت جنسی در زن که معادل انزال در مرد است) برسد، یک تخمک آزاد خواهد شد.

طبق این تیوری ساده که در طب ایرانی- اسلامی به مانند بسیاری از مکاتب طبی قدیم کاملاً پذیرفته شده است، زن نیز همانند مرد در زمان اوج لذت جنسی، دارای انزال است. هر چند که این انزال، درونی و غیر قابل رویت است(بر خلاف اسپرم در مرد که از بدن خارج می شود؛ تخمک زن درون محوطه شکم آزاد می شود و به تدریج به رحم منتقل می شود). در طب جدید، انزال زن تنها در حدّ وجود ترشحات مرطوب کننده واژینال مورد پذیرش است و چنان که گفتیم عقیده بر این است که آزاد سازی تخمک، ماهیانه یک بار و آنهم در میانه سیکل قاعدگی صورت می پذیرد. بنابراین با توضیحات فوق، اعتقاد ما این است که در هر بار رابطه زناشویی موفق که منجر به تجربه ارگاسم در زن شود، یک تخمک آزاد می شود و احتمال بارداری وجود خواهد داشت.

۴- تغذیه

شاید هیچ عاملی به اندازه مشکلات تغذیه ای در افزایش میزان ناباروری تاثیر نداشته باشد. تصحیح وضعیت تغذیه به صورت کامل، با توجّه به وضعیت فاجعه بار آن در جامعه ما، کاری بس دشوار است؛ امّا توصیه می کنیم چند نکته ساده زیر را مدّ نظر قرار دهید تا زودتر به نتیجه مطلوب برسید:

الف) دو اصل مهم و اساسی در تغذیه سالم که بهتر است در تمام زندگی رعایت شوند اینها هستند:

–        حرکت از سمت غذاهای حیوانی به سمت غذاهای گیاهی.

–         و حرکت از سمت غذاهای پخته به سمت غذاهای خام.

چنانکه واضح است منظور ما «خام گیاهخواری» مطلق نیست؛ بلکه حتّی آن را کاری غلط می دانیم؛ امّا هر قدر که غذاهای گیاهی و خام در رژیم غذایی ما غلبه بیشتری نسبت به غذاهای حیوانی و پخته داشته باشند بدن ما سالم تر و احتمال بچّه دار شدن نیز بیشتر است.

ب) در بین روش های طبخ، سرخ کردن بدترین روش است؛ تا می توانید از آن فاصله بگیرید.

ج) غذاهای تازه را جایگزین غذاهای فریزری کنید.

د) حتّی المقدور از مصرف غذاهای مصنوعی پرهیز کنید. (انواع سوسیس، کالباس، همبرگر، پیتزا، انواع غذاهای ساندویچی و فست فودها، نوشابه ها و دوغ های کارخانه ای، انواع پفک، چیپس، شکلات و بستنی صنعتی، آدامس، انواع سس های کارخانه ای، نان های فانتزی، هر نوع کمپوت و کنسرو و آب میوه صنعتی و هرگونه خوراکی اسانس دار، شیرینی های قنادی، ماکارونی و لازانیا، انواع آجیل بوداده و حتّی مواردی مانند ربّ و آبلیمو و سرکه صنعتی، و انواع لبنیات پاستوریزه و حتّی کشک کارخانه ای و ….)

۵- چند تذکّر کوچک

الف- مقدمه واجب، واجب است. این اصل ساده در همه امور برقرار است. برای بچه دار شدن هم مقدمه ای لازم است و آنهم برقراری رابطه موثر زناشویی بین زوجین است. متاسفانه بسیار دیده می شود که زوجهای جوان بسیاری، به هر دلیل، تمایل جنسی بسیار کمی دارند؛ اما به جای آنکه به فکر درمان این مشکل باشند، مسیرهای طولانی و پر هزینه بررسی های مربوط به ناباروری را طی می کنند. بنابراین قبل از هر اقدامی مطمین شوید که در میزان میل جنسی و توانایی انجام یک رابطه زناشویی موفق، مشکل خاصی ندارید و آنگاه به فکر طی کردن سایر مراحل باشید.

ب- هنگامی که تصمیم به بارداری دارید، به هیچ وجه رژیم لاغری نگیرید و اگر هم رژیم دارید حتماً آن را قطع کنید. این امر به ویژه در مورد بانوان بسیار مهم است؛ چرا که رژیم های لاغری که این روزها رواج پیدا کرده است(حتی آنهایی که توسط متخصصین محترم تغذیه تنظیم می شوند) تقریباً بدون استثناء بر باروری تاثیر منفی می گذارند.

ج- در صورتی که هر یک از زوجین به سیگار، مواد مخدر و روانگردان، مشروبات الکلی و یا هر چیز دیگری اعتیاد دارند، ناباروری مساله ای دور از انتظار نخواهد بود. بنابراین یکی از اقدامات اولیه در درمان ناباروری، رهایی از شر هرگونه اعتیاد است.

د- بعضی از مشاغل در هر یک از زوجین – و به ویژه مردان – می توانند احتمال ناباروری را افزایش دهند. این مشاغل عمدتاً آنهایی هستند که فرد را در معرض تماس طولانی مدت با مواد شیمیایی قرار می دهند. از مشاغل دیگر می توان به کارهایی اشاره کرد که مرد در معرض حرارت بالا قرار دارد(چرا که ساخت اسپرم در بیضه باید در حرارتی پایین تر از حرارت بدن انجام شود). بدیهی است در درمان ناباروری، توجه به اصلاح این مشکلات نیز حایز اهمیت است. حتی زندگی در شهرهای بزرگ و بودن در معرض آلودگی های مختلف از جمله آلودگی آب و هوا، آلودگی صوتی و … بر میزان باروری افراد تاثیر خواهند گذاشت.

هـ- یکی از عوامل عقیمی مردان، استفاده مادران آنها از مواد آرایشی شیمیایی در دوران بارداری است بنابراین اگر چه از شما گذشته است؛ ولی برای اینکه فرزندانتان در آینده دچار مشکل فعلی شما یعنی ناباروری نباشند، از استفاده از مواد آرایشی در دوران بارداری پرهیز کنید.

توصیه های درمانی مشترک(هم آقا، هم بانو!)

۱- از مصرف جوانه گندم در طول دوران اقدام برای بارداری غفلت نکنید. زوجین بهتر است حداقل روزی ۵-۴ قاشق غذاخوری جوانه گندم تازه یا یک قاشق مرباخوری پودر جوانه گندم را به هر نحو که می خواهند مصرف کنند. جوانه گندم منبع سرشار ویتامین E است و علاوه بر افزایش میل جنسی، کیفیت تولید اسپرم و تخمک در زوجین را به نحو بارزی افزایش می دهد. در مورد بانوان توصیه ما این است که مصرف جوانه گندم، علاوه بر این دوران، در دوران بارداری و سپس تا پایان دوران شیر دهی کودک ادامه پیدا کند.

۲- مداومت بر مصرف انگور قرمز تاثیر به سزایی در درمان ناباروری دارد بنابراین توصیه می کنیم با توجه به فصل، حداقل روزانه ۲۵۰ گرم انگور قرمز را با مشارکت همدیگر! نوش جان کنید. البته برای اثربخشی بیشتر بهتر است که هسته های انگور را نیز میل کنید.

۳- مصرف روزانه ۲-۱ لیوان آب عسل + آب لیموترش تازه نیز در این دوران برای زوجین بسیار مفید است؛ به این ترتیب که مقدار دلخواهی عسل را در آب حل کنید(حدّاقل یک قاشق غذاخوری در یک لیوان آب)؛ سپس مقداری آب لیموترش تازه(و نه آبلیمو) به آن اضافه کنید و پس از خنک شدن آن در یخچال( و نه خنک کردن آن با یخ) این نوشیدنی بسیار گوارا و لذیذ را به آرامی و جرعه جرعه میل نمایید.

۴- همان گونه که پیشتر ذکر شد غلبه شهوت یکی از عوامل موثّر در موفّقیت به هنگام نزدیکی است؛ بنابراین بهتر است که زوجهای محترم در این دوران کمی صبوری به خرج دهند و تعداد موارد نزدیکی را کمی کاهش دهند؛ به حدی که در هر بار رابطه زناشویی، تمایل شدید به رابطه در طرفین ایجاد شده باشد.

۵- یبوست یک امّ الامراض است که عامل به وجود آمدن یا تشدید خیلی از بیماری هاست. درمان یبوست را جدّی بگیرید. برای دسترسی به توضیحات کاملتر می توانید به مقاله «امّ الامراضی به نام یبوست» در همین پایگاه مراجعه کنید.

۶- گفتیم که داشتن آرامش روانی یکی از مهم ترین پایه های موفّقیت درمان است. درمان تخصّصی انواع مشکلات روحی بحثی جداگانه را می طلبد امّا عجالتا این چند نسخه ساده را تقدیم می کنیم:

–  دم کرده گل گاوزبان و سنبل طیب:  یک قاشق غذاخوری گل گاوزبان و یک قاشق مربّاخوری سنبل طیب و یک عدد لیموعمانی (یا دو عدد عنّاب) را با یک و نیم لیوان آب، ۲۰ دقیقه روی شعله کم جوشانده صاف کرده با عسل شیرین و میل کنید. این نسخه فوق العاده آرامبخش است و در عین حال در افزایش توان جنسی فرد نیز موثّر است.

–  عرق بیدمشک و بهارنارنج را به نسبت مساوی با هم مخلوط و روزی ۳-۲ استکان میل کنید.

–  یک عدد سیب – که بهتر است سیب سرخ باشد – را با پوست رنده کنید و دو قاشق غذاخوری گلاب، دو قاشق غذاخوری عرق بیدمشک، یک قاشق مربّاخوری عسل و یک قاشق چایخوری تخم ریحان یا فرنجمشک را به آن اضافه کنید و پس از مدّتی خیس خوردن، میل کنید. این فالوده خوش طعم، علاوه بر اثر آرامبخشی فوق العاده، در درمان کم خونی نیز بسیار موثّر است.

–  از دم کرده یا جوشانده یا عرقیات این گیاهان نیز می توانید استفاده کنید: بابونه، بادرنجبویه، اسطوخدّوس، طارونه، آویشن و  ….

– اگر با مصرف این داروها احساس می کنید دچار گرمی شده اید می توانید داروهایی مثل پوست بید و طباشیر را به عنوان آرام بخش های خنک به رژیم دارویی خود اضافه کنید.

–  مصرف گلاب هم اثر آرام بخشی فوق العاده ای دارد. روزی ۲-۱ بار و هر بار نصف استکان گلاب را به آرامی میل کنید یا آن را مخلوط با سایر عرقیات استفاده کنید. از گلاب در غذاها هم استفاده کنید. استفاده از اسانس گل سرخ کاشان – یعنی تنها عطر واقعاً ایرانی – هم اثر نشاط آوری فوق العاده ای خواهد داشت.

دستورات فوق، تنها چند دستور ساده و قابل اجرا برای عموم بوده و طبیعتاً با مراجعه به پزشک یا عطّار با تجربه می توانید دستورات کاملتر و مطابق با طبع و مزاج خود دریافت کنید.

توصیه های درمانی به آقایان(همه آقایان!)

۱- یکی از علل ناباروری مردان که در طب جدید تاکید زیادی بر آن می شود، واریکوسل است. در صورت تشخیص این مشکل برای شما، توصیه ما این است که هرگز به عمل جراحی تن ندهید؛ چراکه علاوه بر احتمال زیاد شکست درمان ناباروری با عمل جرّاحی، میزان عود بیماری پس از جرّاحی نیز زیاد است. با مراجعه به مقاله«واریکوسل» در همین پایگاه و انجام توصیه های ذکر شده، می توانید خود را به راحتی درمان نمایید.

۲- شبی یک بار بیضه ها را با روغن زیتون تصفیه نشده به آرامی ماساژ دهید تا روغن، جذب پوست بیضه ها شود. این عمل به تقویت ساخت و ساز اسپرم در بیضه ها کمک شایانی خواهد کرد. علاوه بر این، این کار یکی از راههای ساده و در عین حال موثر برای درمان واریکوسل است.

۳- سعی کنید ملاعبه قبل از نزدیکی را با بالاترین کیفیت و در طولانی ترین زمان انجام دهید. این کار کیفیت اسپرم و تخمک آزاد شده از مرد و زن را به نحو چشمگیری افزایش خواهد داد.

۴- در صورت وجود هر گونه علامتی دال بر وجود عفونت های ادراری تناسلی، نسبت به درمان آن اقدام نمایید.

۵- کمبود اسپرم در مردان دلایل متعدّد و درمان هایی کاملا تخصّصی دارد که از فردی به فرد دیگر متفاوت است. تصوّر عمومی این است که خوردن گرمی ها برای رفع این مشکل و نیز افزایش میل جنسی موثّر است که تصوّری غلط است و در بعضی افراد(مثل افراد گرم مزاج) ممکن است نتایج معکوسی به بار آورد. در این جا چند نسخه ساده که اثربخشی آن در افزایش تعداد اسپرم ها، افزایش میل جنسی و افزایش قدرت نعوظ در افراد با مزاج های مختلف برایم ثابت شده است را ذکر می کنم و بحث های بیشتر را به مقاله های تخصّصی واگذار می کنم:

* هر روز هفت عدد نخود آبگوشتی را در یک استکان ریخته کمی عرق خارخسک اضافه کنید تا روی نخودها را بگیرد سپس آن را داخل یخچال گذاشته و دو روز بعد، صبح ناشتا، نخودها و هرچه از عرق مانده است را میل کنید. هر روز یک استکان جدید را داخل یخچال گذاشته و محتویات استکانی که دو روز آن سر آمده است را میل کنید و این کار را چند ماه ادامه دهید. 

* هفته ای دو-سه بار خاگینه ای با پیاز سفید و تخم مرغ محلی و روغن زیتون درست کرده میل کنید.(این دستور که در روایات شریف اهل بیت علیهم السّلام وارد شده، در ادامه مقاله مورد بحث قرار می گیرد.)

* مقداری آب پیاز را گرفته با مقدار مساوی عسل مخلوط کنید و روی شعله کم گاز قوام بیاورید. سپس در یخچال گذاشته صبح و شب یک انگشت(و نه یک قاشق) از آن میل کنید.

* یک نسخه از استاد خیراندیش برای کسانی که مشکل کمبود اسپرم شدید دارند هم خدمتتان ارائه می کنم:

سفیده چهل عدد تخم مرغ محلی نطفه دار را با آرد نخود خام، خمیر کرده؛ با روغن زیتون و روی شعله کم، به صورت کوکو طبخ کنید و آن را هفت قسمت کرده روزی یک قسمت میل کنید. این کار را ماهی یک بار تکرار کنید.

توصیه های درمانی به بانوان(همه بانوان!)

۱- کوچکترین مشکل که دلالت بر عدم تعادل هورمونی داشته باشد، باید جدّاً پیگیری و درمان شود؛ از جمله: اختلالات قاعدگی(جلوانداختن، عقب انداختن، بی نظمی، لکه بینی در ابتدا یا انتهای قاعدگی، درد زیاد در هنگام قاعدگی، تغییرات روحی قابل توجه در دوران قاعدگی، لکه بینی یا خونریزی در فواصل بین قاعدگی، کم یا زیاد بودن خونریزی نسبت به میزان طبیعی، بروز بیماریهای بدنی مثل سردرد در هنگام پریود و …)، وجود موی زاید در بدن(عمدتاً چانه و پستان)، درد تخمدانها، ترشّحات مقاوم به درمان واژینال و …

این مشکلات حتی در صورت وجود نتایج آزمایشگاهی طبیعی، دلیل کافی برای مصرف داروهای ایجاد کننده تعادل هورمونی در یک زن است. ساده ترین راه، مصرف نصف استکان عرق رازیانه یا بومادران، هر شب است. جوشانده تخم شوید نیز جایگزین مناسبی برای این دو داروست.(البته در زنهایی که خونریزی شدید در دوران قاعدگی دارند، در ایام پریود، مصرف این داروها قطع می شود.)

توصیه اینجانب به تمام زنانی که تصمیم به بچه دار شدن دارند؛ حتّی کسانی که مشکلات فوق را ندارند این است که داروهای فوق را تا زمان بارداری مصرف کنند که این باعث خواهد شد که کارایی رحم و تخمدان به سطح مطلوب برسد؛ اما به یاد داشته باشند که به محض اطلاع از بارداری، مصرف آنها را قطع کنند.

توصیه بسیار مهم: به نظر بنده بانوانی که مشکل ناباروری دارند می توانند از فواید پیاز درمانی بهره زیادی ببرند. به این جهت توصیه می کنم این مقاله را حتما مطالعه کنید:

«پیازدرمانی برای مشکلات زنانه»

۲- انجام بادکش تخمدانها(حدّاقل هفته ای ۳-۲ بار) کمک زیادی به فعالتر شدن آنها – و به خصوص درمان مشکلاتی مانند کیست تخمدان – خواهد نمود.

۳- بهتر است پس از پایان نزدیکی، چند دقیقه ای به پشت خوابیده و پاهای خود را روی دیوار بیاندازید تا مایع منی سریعاً از واژن خارج نشود.

۴- نسبت به درمان هر گونه عفونت واژینال(البته با استفاده از داروهای طبیعی) اقدام کنید. سعی کنید در این دوران از مصرف هرگونه داروی هورمونی شیمیایی و نیز انواع پمادها و کرم های واژینال خودداری کنید. یک راه ساده برای درمان عفونت های واژینال آن است که روزی یک یا دو برگ تره تازه را شسته به قطعات کوچک خرد کرده داخل واژن بگذارید و بعد از یکی دو ساعت خود را تمیز کنید. این نسخه ساده، درمانی فوق العاده موثّر برای عفونت های وازینال است.

یک راه ساده دیگر این است که تا زمان بهبودی، هر روز در لگن محتوی عصاره جوشانده مازو یا بلوط یا پوست انار یا گل سرشور بنشینید.

البته بانوان محترم باید توجّه داشته باشند که درمان کامل این عفونت ها، مستلزم درمان یبوست، رفع اختلالات هورمونی، آرامش روانی، اصلاح تغذیه و … است که با مراجعه به پزشک حاذق، قابل انجام خواهد بود.

توصیه های وارد شده در احادیث شریف

۱- تسمیه به نام نامی «محمّد» و «علی»(علیهما السّلام)

در روایات زیادی آمده است که اگر زن باردار نام فرزندی که در شکم دارد را محمّد یا علی(علیهما السّلام) بگذارد فرزند او پسر خواهد شد. در این میان به روایاتی هم برخوردم که این عمل را برای اصل فرزند دار شدن نیز مفید دانسته بود. برای مثال:

* امام صادق(علیه السّلام) به مردی که از نداشتن فرزند شکایت داشت فرمودند: « هنگام نزدیکی این دعا را بخوان: اللَّهُمَّ اِنْ رَزَقْتَنِی وَلَداً سَمَّیْتُهُ مُحَمَّداً(خدایا اگر فرزندی به من عطا کنی، نامش را محمّد خواهم گذاشت).» او این کار را کرد و بچّه دار شد.(۹)

* امیرالمومنین(علیه السّلام) فرمودند:« هنگامی که تصمیم به بچّه دار شدن داشتی، وضویی کامل[با رعایت آداب]بگیر و دو رکعت نماز نیکو به جا بیاور و و بعد از آن به سجده برو و هفتاد و یک بار« اَسْتَغْفِرُ اللَّه» بگو و بعد از آن با همسر خود آمیزش کن و بگو: اللَّهُمَّ ارْزُقْنِی وَلَداً لِاُسَمِّیَهُ بِاسْمِ نَبِیِّکَ مُحَمَّدٍ (صلّی الله علیه و آله و سلّم)(خدایا فرزندی به من بده که او را به نام پیامبرت، محمّد(صلّی الله علیه و آله و سلّم)خواهم نامید.) خداوند این کار را خواهد کرد و در این مساله تردید نداشته باش.»(۱۰)

* یکی از حضرات معصومین(علیهم السّلام) فرموده اند:« پدرم هر گاه بچّه دار شدن یکی از همسرانش به تاخیر می افتاد به او می فرمودند:« یَا فُلَانَهُ انْوِی عَلِیّاً: راه زندگی خود را متمایل به سوی علی کن» مدّتی نمی گذشت که آن زن باردار می شد و پسری به دنیا می آورد.»(۱۱)

تذکّر جدّی: آن طور که از سایر روایات برمی آید کسی که این عهد را با خدای متعال می بندد باید نسبت به آن متعهّد باشد؛ در غیر این صورت؛ یعنی اگر فرزندی به او عطا شود و او را محمّد ننامد، خدا می تواند فرزند را از او بگیرد یا این که به او لطف کند و از مجازاتش درگذرد.

۲- استغفار، نزول رحمت خاصّ حضرت حقّ، جلّ و علا

«استغفار» و طلب آمرزش از خداوند متعال آثار بسیار مبارکی دارد؛ از جمله این آثار، نزول برکات آسمانی و افزایش مال و فرزند است که در این آیه شریفه قرآن کریم به آنها اشاره شده است:

«اسْتَغْفِرُوا رَبَّکُمْ اِنَّهُ کانَ غَفَّاراً * یُرْسِلِ السَّماءَ عَلَیْکُمْ مِدْراراً * وَ یُمْدِدْکُمْ بِاَمْوالٍ وَ بَنینَ وَ یَجْعَلْ لَکُمْ جَنَّاتٍ وَ یَجْعَلْ لَکُمْ اَنْهاراً: از پروردگارتان آمرزش بخواهید که او همواره آمرزنده است * تا از آسمان برایتان پی در پی باران فرستد* و شما را به اموال و فرزندان مدد کند و برایتان بستانها و نهرها بیافریند.»(۱۲)

به همین جهت هم هست که می بینیم در بسیاری از ادعیه و اعمال مربوط به بچّه دار شدن، توصیه به استغفار شده است.

به نظر می رسد که اگر کسی از روی خلوص نیّت و با عقیده قلبی استغفار کند و بر این کار مداومت داشته باشد؛ دارای فرزند خواهد شد. اینکه برای استغفار چه ذکری بگوییم شاید راحت ترین کار مداومت بر ذکر «استغفر الله» یا « استغفر الله ربّی و اتوب الیه» و اذکار مشابهی باشد که در روایات آمده است. در مورد این روایات شریف توجّه به این نکات الزامی است:

۱- دعاها، اعمال و اذکار توصیه شده باید تا حصول نتیجه مطلوب ادامه پیدا کنند و فرد نباید از انجام آنها خسته شود.

۲- در روایات، انجام این اعمال به عهده مرد گذاشته شده است؛ اگر چه شاید بد نباشد که بانوان محترم نیز همسران خود را همراهی کنند.

۳- در حصول نتیجه مطلوب از اعمال فوق، علاوه بر رعایت شرایط ذکر شده در روایات؛ خلوص نیّت، توجّه و حضور قلب، استمرار و مداومت و … نیز موثّرند که باید رعایت شوند و صد البته رضایت به مصلحت خداوند متعال نیز باید مدّ نظر باشد؛ چرا که در نهایت تنها اوست که می داند چه کسی بچّه دار می شود و چه کسی نمی شود.

در ادامه به تعدادی از این روایات شریف اشاره می کنیم و تاکید می کنیم که از انجام توصیه های ذکر شده در آنها غافل نشوید:

* مردی نزد امام محمّد باقر(علیه السّلام) از کمی فرزند شکایت کرد و اینکه از زنان کنیز و آزاد، طلب فرزند کرده امّا بچّه دار نشده است و حالا ۶۰ ساله شده است. امام(علیه السّلام) به او فرمودند: « سه روز پس از نماز عشاء و نماز صبح، ۷۰ بار می گویی: « سُبْحَانَ اللَّه» و ۷۰ بار می گویی: « اَسْتَغْفِرُ اللَّه» و پس از آن ذکر خود را با این گفته خدای عزّوجلّ {در قرآن} تمام می کنی: « اسْتَغْفِرُوا رَبَّکُمْ اِنَّهُ کانَ غَفَّاراً یُرْسِلِ السَّماءَ عَلَیْکُمْ مِدْراراً وَ یُمْدِدْکُمْ بِاَمْوالٍ وَ بَنِینَ وَ یَجْعَلْ لَکُمْ جَنَّاتٍ وَ یَجْعَلْ لَکُمْ اَنْهاراً» و در شب سوّم این اعمال، با همسر خود آمیزش می کنی. به خواست خدا پسری با اعتدال به تو داده خواهد شد.» آن فرد این کار را کرد و در کمتر از یک سال نور چشمی به او عطا شد.(۱۳)

* امام سجّاد(علیه السّلام) به بعضی از اصحابشان در مورد طلب فرزند فرمودند: «اگر کسی این دعا را هفتاد بار بخواند و این کار را زیاد انجام دهد؛ خدا آنچه که از مال و فرزند و از خیر دنیا و آخرت بخواهد روزی او خواهد کرد؛ چرا که خدای متعال {در قرآن} می گوید: « اسْتَغْفِرُوا رَبَّکُمْ اِنَّهُ کانَ غَفَّاراً یُرْسِلِ السَّماءَ عَلَیْکُمْ مِدْراراً وَ یُمْدِدْکُمْ بِاَمْوالٍ وَ بَنِینَ وَ یَجْعَلْ لَکُمْ جَنَّاتٍ وَ یَجْعَلْ لَکُمْ اَنْهاراً: از پروردگارتان آمرزش بخواهید که او همواره آمرزنده است؛ تا از آسمان برایتان پی در پی باران فرستد و شما را به اموال و فرزندان مدد کند و برایتان بستانها و نهرها بیافریند.» [و آن دعا این است]: « رَبِ‏ لا تَذَرْنِی فَرْداً وَ اَنْتَ خَیْرُ الْوارِثِینَ وَ اجْعَلْ لِی وَلِیّاً مِنْ لَدُنْکَ یَرِثُنِی فِی حَیَاتِی وَ یَسْتَغْفِرُ لِی بَعْدَ وَفَاتِی وَ اجْعَلْهُ خَلْقاً سَوِیّاً وَ لَا تَجْعَلْ لِلشَّیْطَانِ فِیهِ نَصِیباً اللَّهُمَّ اِنِّی اَسْتَغْفِرُکَ وَ اَتُوبُ اِلَیْکَ اِنَّکَ اَنْتَ الْغَفُورُ الرَّحِیمُ(خدایا! مرا تنها رها مکن که تو بهترین وارثانی و از نزد خود برایم جانشینی قرار ده که در حیاتم از من ارث برد و بعد از مرگم برایم آمرزش بطلبد و آفرینش او را به اعتدال قرار ده و برای شیطان در او نصیبی قرار مده. بارالها! من از تو آمرزش می طلبم و به سویت باز می گردم که تویی خطاپوش مهربان) »(۱۴)

* امام باقر(علیه السّلام) به شخصی که بچّه دار نمی شد فرمودند: «هر روز، صبحگاه و شبانگاه، ۷۰ مرتبه می گویی: « سُبْحَانَ اللَّه » و ۱۰ بار استغفار می کنی و ۹ بار تسبیح می گویی و بار دهم را با این استغفار تمام می کنی( اَسْتَغْفِرُ اللَّهُ اِنَّهُ کانَ غَفَّاراً یُرْسِلِ السَّماءَ عَلَیْکُمْ مِدْراراً وَ یُمْدِدْکُمْ بِاَمْوالٍ وَ بَنِینَ وَ یَجْعَلْ لَکُمْ جَنَّاتٍ وَ یَجْعَلْ لَکُمْ اَنْهاراً)» آن فرد با انجام این عمل فرزندان زیادی پیدا کرد.(۱۵)

* امام حسن مجتبی(علیه السّلام) به شخصی که بچّه دار نمی شد فرمودند: «بر تو باد به استغفار»؛ آن مرد زیاد استغفار می کرد تا آنجا که گاهی در روز ۷۰۰ بار استغفار می کرد، پس صاحب فرزند شد.(۱۶)

* امام صادق(علیه السّلام) به مردی که بچه دار نمی شد سفارش کردند:« سحرها صد بار استغفار کن و اگر هم فراموش کردی قضای آن را به جا بیاور.»(۱۷)

* امام باقر(علیه السّلام) به فردی که بچّه دار نمی شد سفارش کردند:« در هر روز وشب، صد بار استغفار کن که خداوند عزّوجل می فرماید: از پروردگارتان آمرزش بخواهید که او همواره آمرزنده است؛ تا از آسمان برایتان پی در پی باران فرستد و شما را به اموال و فرزندان مدد کند و برایتان بستانها و نهرها بیافریند.»(۱۸)

* اهمیّت استغفار به آن حدّ است که در کنار انجام دستورات غذایی نیز از آن غفلت نشده است:

مردی از کمی فرزند به امام علی(علیه السّلام) شکایت کرد؛ ایشان فرمودند:« اسْتَغْفِرِ اللَّهَ وَ کُلِ الْبَیْضَ بِالْبَصَلِ: استغفار کن و تخم مرغ را با پیاز بخور»(۱۹)

۳- سایر ادعیه و اعمال

* امام صادق(علیه السّلام) برای بچّه دار شدن سفارش فرموده اند که: «هر گاه تصمیم به همبستر شدن گرفتید ۳ بار این آیه را بخوانید: (وَ ذَا النُّونِ اِذْ ذَهَبَ مُغاضِباً فَظَنَّ اَنْ لَنْ نَقْدِرَ عَلَیْهِ فَنادی‏ فِی الظُّلُماتِ اَنْ لا اِلهَ اِلاَّ اَنْتَ سُبْحانَکَ اِنِّی کُنْتُ مِنَ الظَّالِمینَ)(۲۰)»(۲۱)

* شخصی به امام هادی (علیه السّلام)عرضه داشت که بچه دار نمی شود. حضرتش(علیه السّلام) لبخندی زدند و فرمودند:«  انگشتری که خاتم آن فیروزه باشد بگیر و روی آن بنویس: (رَبِّ لا تَذَرْنِی فَرْداً وَ اَنْتَ خَیْرُ الْوارِثِینَ: خدایا! مرا تنها رها مکن که تو بهترین وارثانی)» آن فرد می گوید این کار را کردم و در کمتر از یک سال فرزند پسری به من عطا شد.(۲۲)

* فردی به امام صادق(علیه السّلام) گفت: من از خاندانی هستم که منقرض شده اند و خودم نیز بچّه ای ندارم؛ امام(علیه السّلام)در جواب فرمودند:«در سجده خدا را بخوان و این دعا را بگو: ( یَا رَبِّ هَبْ لِی مِنْ لَدُنْکَ ذُرِّیَّهً طَیِّبَهً اِنَّکَ سَمِیعُ الدُّعاءِ رَبِّ لا تَذَرْنِی فَرْداً وَ اَنْتَ خَیْرُ الْوارِثِینَ: خدایا! به من خاندانی پاکیزه عطا کن که تو شنونده خواسته هایی. خدایا! مرا تنها رها مکن که تو بهترین وارثانی)»؛ این کار را در سجده آخر نماز عشاء انجام بده و همان شب با همسرت نزدیکی کن. آن شخص می گوید این کار را کردم و [خدا، این دو فرزندم] علی و حسین را به من داد.(۲۳)

* امام صادق(علیه السّلام) به شخصی که بچّه دار نمی شد علاوه بر این که در مورد نحوه انتخاب همسر سفارشی فرمودند؛ توصیه کردند:« این دعا را بخوان که من امیدوارم که خدا فرزندان دختر و پسر به تو عطا نماید. و دعا این است:( اللَّهُمَّ لَا تَذَرْنِی فَرْداً وَحِیداً وَحْشاً فَیَقْصُرَ شُکْرِی عَنْ تَفَکُّرِی بَلْ هَبْ لِی اُنْساً وَ عَاقِبَهَ صِدْقٍ ذُکُوراً وَ اِنَاثاً اَسْکُنُ اِلَیْهِمْ مِنَ الْوَحْشَهِ وَ آنَسُ بِهِمْ مِنَ الْوَحْدَهِ وَ اَشْکُرُکَ عَلَی تَمَامِ النِّعْمَهِ یَا وَهَّابُ یَا عَظِیمُ یَا مُعْطِی اَعْطِنِی فِی کُلِّ عَاقِبَهٍ خَیْراً حَتَّی تُبَلِّغَنِی مُنْتَهَی رِضَاکَ عَنِّی فِی صِدْقِ الْحَدِیثِ وَ اَدَاءِ الْاَمَانَهِ وَ وَفَاءِ الْعَهْدِ: خدایا مرا تنها و بی کس و وحشت زده وامگذار که سپاسگزاریم از فکر کردنم عقب بیفتد بلکه انس و عاقبت به خیری از پسر و دختر به من عنایت کن که به آنها از وحشت به آرامش برسم و و از تنهایی به انس؛ و تو را بر تمام نعمت هایت شکرگزار باشم؛ ای بسیار بخشنده؛ ای بزرگ، ای عطابخش؛ مرا از هر جهت عاقبت به خیر کن تا آنجا که به والاترین مرتبه رضایت تو از خودم به جهت راستگویی و امانت داری و وفای به عهد برسم)»(۲۴)

* حضرت امیرالمومنین(علیه السّلام)به فردی که از بیماری که از بیماری و نداشتن فرزند شکایت می کرد سفارش کردند که در خانه اذان را با صدای بلند بگوید. آن مرد می گوید که این کار را کردم و خداوند بیماریم را بهبود داد و فرزندانم را زیاد کرد.(۲۵)

* امام باقر(علیه السّلام) فرمودند:« وقتی که می خواهی بچّه دار شوی قبل از نزدیکی بگو:( اللَّهُمَّ ارْزُقْنِی وَلَداً وَ اجْعَلْهُ تَقِیّاً لَیْسَ فِی خَلْقِهِ زِیَادَهٌ وَ لَا نُقْصَانٌ وَ اجْعَلْ عَاقِبَتَهُ اِلَی خَیْرٍ: پروردگارا؛ به من فرزندی عطا کن و او را فردی پرهیزگار قرار ده که در آفرینشش زیاد و کمی نباشد و او را عاقبت به خیر کن.»(۲۶)

* امام صادق فرمودند:« هر کس که می خواهد بچّه دار شود؛ بعد از نماز جمعه دو رکعت نماز بخواند و رکوع و سجودش را طول دهد و بعد از نماز بگوید: (اللَّهُمَّ اِنِّی اَسْاَلُکَ بِمَا سَاَلَکَ بِهِ زَکَرِیَّا یَا رَبِّ لَا تَذَرْنِی فَرْداً وَ اَنْتَ خَیْرُ الْوَارِثِینَ اللَّهُمَّ هَبْ لِی ذُرِّیَّهً طَیِّبَهً اِنَّکَ سَمِیعُ الدُّعَاءِ اللَّهُمَّ بِاسْمِکَ اسْتَحْلَلْتُهَا وَ فِی اَمَانَتِکَ اَخَذْتُهَا فَاِنْ قَضَیْتَ فِی رَحِمِهَا وَلَداً فَاجْعَلْهُ مُبَارَکاً وَ لَا تَجْعَلْ لِلشَّیْطَانِ فِیهِ شِرْکاً وَ لَا نَصِیباً: خدایا به حرمت آن چه که زکریا از تو خواست؛ پروردگارا مرا تنها وامگذار که تو بهترین وارثانی، خداوندا؛ به من خاندان پاکی عنایت کن که تویی شنونده دعا؛ بارالها؛ به نام تو این زن را بر خود حلال کردم و او را به امانت از تو ستاندم؛ اگر در رحم او فرزندی قرار دادی، او را مبارکی بخش و برای شیطان در او شراکت و نصیبی قرار مده.)»(۲۷)

* امام رضا(علیه السّلام) فرمودند: «آن هنگام که همسرت بر تو وارد شد موی جلوی پیشانی اش را بگیر و او را رو به قبله بنشان و بگو:( اللَّهُمَّ بِاَمَانَتِی اَخَذْتُهَا وَ بِمِیثَاقِی اسْتَحْلَلْتُ فَرْجَهَا اللَّهُمَّ فَارْزُقْنِی مِنْهَا وَلَداً مُبَارَکاً سَوِیّاً وَ لَا تَجْعَلْ لِلشَّیْطَانِ فِیهِ شِرْکاً وَ لَا نَصِیباً: بارالها؛ به امانت خود او را گرفتم و آمیزش با او را با پیمانی که بسته ام بر خود حلال کردم، پس پروردگارا از او فرزندی مبارک و دارای خلقتی معتدل به من عنایت کن و برای شیطان در او شراکت و نصیبی قرار مده.)»(۲۸)

۴- آب نیسان

پیامبر (صلّی الله علیه و آله و سلّم) فرموده اند:« وَ اِنْ کَانَتِ المَرْاَهُ عَقِیماً شَرِبَتْ مِنْ ذَلِکَ الْمَاءِ رَزَقَهَا اللَّهُ وَلَدا: اگر زن نابارور از آن آب[آب نیسان] بخورد خداوند به او فرزند عطا خواهد کرد.»(۲۹)

تذکّر: برای کسب اطّلاعات کامل تر در مورد خواصّ و طرز تهیه آب نیسان به کتاب شریف مفاتیح الجنان مراجعه فرمایید.

۵- خوردن تخم مرغ

* امیرالمومنین(علیه السّلام) فرمودند: « اِنَّ نَبِیّاً مِنَ الْاَنْبِیَاءِ شَکَا اِلَی اللَّهِ قِلَّهَ النَّسْلِ فِی اُمَّتِهِ فَاَمَرَهُ اَنْ یَاْمُرَهُمْ بِاَکْلِ الْبَیْضِ فَفَعَلُوا فَکَثُرَ النَّسْلُ فِیهِمْ: پیامبری از پیامبران(علی نبیّنا و آله و علیه السّلام) از کم بودن نسل امّتش به خدا شکایت کرد. {خدای متعال} به او امر کرد که به امّتش دستور دهد که تخم مرغ بخورند. اینچنین کردند و نسلشان فزونی گرفت.»(۳۰)

* امام محمّد باقر(علیه السّلام) فرمودند: « مَنْ عَدِمَ الْوَلَدَ فَلْیَاْکُلِ الْبَیْضَ وَ لْیُکْثِرْ مِنْهُ فَاِنَّهُ یُکْثِرُ النَّسْلَ: هر کس که بچّه دار نمی شود، تخم مرغ بخورد و زیاد هم بخورد؛ چرا که تخم مرغ نسل را زیاد می کند.»(۳۱)

این مضمون در احادیث دیگری هم تکرار شده است. در بعضی از این احادیث تنها به مصرف تخم مرغ اشاره شده است و در بعضی دیگر بر مصرف گوشت با تخم مرغ و یا تخم مرغ با پیاز و یا تخم مرغ با نان تاکید شده است. در این رابطه ضروری است به چند نکته اشاره کنیم:

۱- مراد از «بیض» که در روایات به آن اشاره شده است مطلق تخم پرندگان است و اینکه کدامیک از آنها در درمان ناباروری موثّرند، مساله ای است که محقّقین باید به آن پاسخ دهند. امّا چون در روایات اشاره به پرنده خاصّی نشده است شاید بتوان «تخم مرغ» را به دلیل کثرت استفاده آن در بین مردم، مصداق اصلی این احادیث دانست.

۲- طبیعتاً از تخم مرغی انتظار بروز آثار درمانی داریم که با شرایط طبیعی و مطلوب به عمل آمده باشد. بنابراین با مصرف تخم مرغ های ماشینی نباید منتظر درمان ناباروری بود. البته باید توجّه داشته باشید اکثر تخم مرغ های رنگی موجود در بازار هم تخم مرغ ماشینی هستند و نباید به خاطر رنگ آنها فکر کنیم که تخم مرغ طبیعی هستند.

۳- تازه بودن تخم مرغ و رعایت شرایط نگهداری آن هم در درمان تاثیر گذار خواهد بود. از جمله اینکه برای نگهداری تخم مرغ باید آن را درون نمک قرار داد و قرار دادن آن در جریان هوا باعث کاهش آثار غذایی و درمانی آن خواهد شد.

۴- نحوه طبخ تخم مرغ هم در نتیجه حاصله تاثیر گذار است. شاید روش طبخ ذیل که از امام معصوم(علیه السّلام) روایت شده است برای رسیدن به مقصود کمک کننده باشد:

* مردی از امام صادق(علیه السّلام) درخواست کرد عملی به او بیاموزد که در زناشویی با دوشیزگان قدرت پیدا کند. امام(علیه السّلام) به او فرمودند: « خُذْ بَصَلًا اَبْیَضَ فَقَطِّعْهُ صِغَاراً وَ اقْلِهِ بِالزَّیْتِ ثُمَّ خُذْ بَیْضاً فَافْقِصْهُ فِی قَصْعَهٍ وَ ذُرَّ عَلَیْهِ شَیْیاً مِنَ الْمِلْحِ ثُمَّ اَکِبَّهُ عَلَی الْبَصَلِ وَ الزَّیْتِ وَ اقْلِهِ وَ کُلْ مِنْهُ: پیاز سفیدی را به قطعات کوچک خرد کن و آن را در روغن زیتون سرخ کن؛ سپس یک تخم مرغ را در سینی بشکن و به آن نمک بزن و به پیاز و روغن زیتون اضافه کن و آن را بخور.»(۳۲)

۵- از آنجا که «کلّ ما حکم به العقل، حکم به الشّرع: هر آنچه که عقل حکم کند، شرع نیز به همان حکم خواهد کرد.» بدیهی است که اگر هر کدام از زن و مرد برای خوردن تخم مرغ منع طبّی داشته باشند نمی توانند با استناد به این احادیث شریف، از دستور پزشک خود سرپیچی کنند. به ویژه که در احادیث دیگر به آثار زیانبار مصرف زیاد تخم مرغ اشاره شده است. به هر حال اگر کسی شرایط گفته شده برای مصرف تخم مرغ را رعایت کند و نیز مصرف تخم مرغ با دو شرطی که در احادیث آمده است؛ یعنی مصرف زیاد و طولانی برای او ضرری نداشته باشد به خواست خدای متعال، به نتیجه مطلوب خواهد رسید.

۶- مصرف کاسنی

در احادیث زیادی برای درمان ناباروری به خوردن کاسنی سفارش شده است. این گیاه که در روایات از آن به«سیّد بقول: سرور سبزی ها» تعبیر شده است؛ دو اثر مهم  در درمان ناباروری دارد؛ یکی افزایش کلّی احتمال بارداری و دیگری افزایش احتمال پسردار شدن.

* امام رضا(علیه السّلام)فرمودند:« عَلَیْکُمْ بِاَکْلِ بَقْلَهِ الْهِنْدَبَاءِ فَاِنَّهَا تَزِیدُ فِی الْمَالِ وَ الْوَلَدِ وَ مَنْ اَحَبَّ اَنْ یَکْثُرَ مَالُهُ وَ وَلَدُهُ فَلْیُدْمِنْ اَکْلَ الْهِنْدَبَاءِ: بر شما باد [خوردن] سبزی کاسنی که مال و فرزند را زیاد می کند؛ هرکه می خواهد مال و فرزندش زیاد شود؛ بر خوردن کاسنی مداومت داشته باشد.»(۳۳)

* و امام صادق(علیه السّلام) فرمودند:« عَلَیْکَ بِالْهِنْدَبَاءِ فَاِنَّهُ یَزِیدُ فِی الْمَاءِ وَ یُحَسِّنُ اللَّوْنَ وَ هُوَ حَارٌّ لَیِّنٌ یَزِیدُ فِی الْوَلَدِ الذُّکُورِ: بر تو باد به کاسنی که آب [کمر] را افزون و چهره را زیبا می سازد و[مزاج] آن گرمی ملایم است که فرزند پسر را زیاد می کند.»(۳۴)

در مورد کاسنی نیز رعایت شرایط مصرف بسیار مهم است؛ از جمله این مسایل که در روایات شریف به آن اشاره شده است:

۱- کاسنی باید صبح زود که ژاله صبحگاهی بر روی آن نشسته است مصرف شود.

۲- از تکاندن، خرد کردن و تمیز کردن آن خودداری شود؛ به عبارت دیگر باید برگ کاسنی را به آرامی چید و بدون گردگیری یا شستن، به همراه آبی که روی آن نشسته است میل کرد. در روایات شریف تصریح شده است که این قطرات آب که روی کاسنی نشسته اند از بهشت آمده اند و همین ها هستند که باروری را افزایش می دهند.

۳- در احادیث شریف توصیه به مداومت بر خوردن کاسنی شده است؛ لذا برای حصول نتیجه درمانی باید صبر کرد.

۴- اگر چه بنده به شخصه عرق کاسنی را برای افراد نابارور تجویز می کنم و از نتیجه آن هم راضی هستم؛ امّا آنچه که در احادیث به خوردن آن سفارش شده است« سبزی کاسنی» است؛ بنابراین خوردن عرق کاسنی و تخم کاسنی نمی تواند نتایج گفته شده در روایات را به طور کامل به همراه داشته باشد؛ ولی خالی از نتیجه هم نخواهد بود. توصیه بنده به زوج های نابارور آن است که اگر می توانند کاسنی را در باغچه حیاط و یا در گلدان بکارند و از آن استفاده کنند.

و نکته آخر این که بر خلاف تخم مرغ، کاسنی تقریباً به همه می سازد و کسانی که با خوردن کاسنی دچار مشکل شوند بسیار نادر هستند.

عوامل نازایی

توجّه به رفع عواملی که باعث نازایی می شوند می تواند یکی از پایه های مهم درمان نازایی باشد. در این قسمت به چند نکته که در روایات مورد توجّه قرار گرفته اند اشاره می کنیم:

قسم دروغ

* امام صادق(علیه السّلام) فرموده اند:« قسم دروغ، رحم را تباه می سازد[یعنی] نازا می کند.»(۳۵)

غذاهای تازه عروس

* پیامبر خدا(صلّی الله علیه و آله و سلّم) به علیّ بن ابیطالب(علیه السّلام) سفارش کرد و به او فرمود: «ای علی! عروس را در هفته اوّلش از این چهار چیز: شیر، سرکه، گشنیز، سیب ترش، باز دار.»

علی(علیه السّلام) پرسید:«ای پیامبر خدا! برای چه او را از این چیزها باز بدارم؟»

فرمود: «زیرا از این چهار چیز؛ زهدان، سترون و سرد می شود ….»

علی(علیه السّلام) {دیگر بار} پرسید: «ای پیامبر خدا! امّا از این میان، از سرکه چرا باز داشته می شود؟»

فرمود: «اگر در حالی که سرکه خورده است، عادت ماهانه شود، هرگز کامل پاک نگردد، گشنیز هم حیض را در شکم وی بر می انگیزاند و زادن را بر او سخت می سازد. سیب ترش نیز حیض شدن او را قطع می کند و این عارضه برای وی یک بیماری می شود.»(۳۶)

پی نوشت ها:

۱- عَنِ الصَّادِقِ (علیه السّلام) قَالَ مِیرَاثُ اللَّهِ مِنْ عَبْدِهِ الْمُوْمِنِ وَلَدٌ صَالِحٌ یَسْتَغْفِرُ لَهُ.(بحارالانوار، ج ۱۰۱، ص۹۰)

۲- «وَ یَجْعَلُ مَنْ یَشاءُ عَقیماً اِنَّهُ عَلیمٌ قَدیرٌ: و هر آن کس را که بخواهد؛ نابارور قرار می دهد که اوست دانای قدرتمند.» (سوره مبارکه شوری، آیه۵۰)

۳- مِنَ الْفِرْدَوْسِ عَنِ ابْنِ عُمَرَ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلّی الله علیه و آله و سلّم) اطْلُبُوا الْوَلَدَ وَ الْتَمِسُوهُ فَاِنَّهُ قُرَّهُ الْعَیْنِ وَ رَیْحَانَهُ الْقَلْبِ وَ اِیَّاکُمْ وَ الْعَجْزَ وَ الْعَقْرَ (بحارالانوار، ج ۱۰۱، ص ۸۳)

۴-  [مکارم الاخلاق‏] مِنْ کِتَابِ الْمَحَاسِنِ بَکْرُ بْنُ صَالِحٍ قَالَ کَتَبْتُ اِلَی اَبِی الْحَسَنِ الثَّانِی (علیه السّلام) اِنِّی اجْتَنَبْتُ طَلَبَ الْوَلَدِ مُنْذُ خَمْسِ سِنِینَ وَ ذَلِکَ اَنَّ اَهْلِی کَرِهَتْ ذَلِکَ وَ قَالَتْ اِنَّهُ یَشْتَدُّ عَلَیَّ تَرْبِیَتُهُمْ لِقِلَّهِ الشَّیْ‏ءِ فَمَا تَرَی فَکَتَبَ اطْلُبِ الْوَلَدَ فَاِنَّ اللَّهَ یَرْزُقُهُمْ(بحارالانوار، ج ۱۰۱، ص ۸۳)

۵- کاربرانی که علاقمند به مطالعه تخصّصی تر در این زمینه می باشند می توانند به تفسیر سوره مریم(آیات مربوط به نزول حضرت جبراییل(علیه السّلام) به حضرت مریم(علیها سلام))، به ویژه تفسیر گرانقدر المیزان مراجعه کنند.

۶- وَ سَاَلَ رَجُلٌ اَمِیرَ الْمُوْمِنِینَ (علیه السّلام) عَنِ الْوَلَدِ مَا بَالُهُ تَارَهً یُشْبِهُ اَبَاهُ وَ اُمَّهُ وَ تَارَهً یُشْبِهُ خَالَهُ وَ عَمَّهُ وَ قَالَ لِلْحَسَنِ ع اَجِبْهُ فَقَالَ (علیه السّلام) اَمَّا الْوَلَدُ فَاِنَّ الرَّجُلَ اِذَا اَتَی اَهْلَهُ بِنَفَسٍ سَاکِنَهٍ وَ جَوَارِحَ غَیْرِ مُضْطَرِبَهٍ اعْتَلَجَتِ النُّطْفَتَانِ کَاعْتِلَاجِ الْمُتَنَازِعَیْنِ فَاِنْ عَلَتْ نُطْفَهُ الرَّجُلِ نُطْفَهَ الْمَرْاَهِ جَاءَ الْوَلَدُ یُشْبِهُ اَبَاهُ وَ اِنْ عَلَتْ نُطْفَهُ الْمَرْاَهِ نُطْفَهَ الرَّجُلِ اَشْبَهَ اُمَّهُ وَ اِذَا اَتَاهَا بِنَفْسٍ مُزْعِجَهٍ وَ جَوَارِحَ مُضْطَرِبَهٍ غَیْرِ سَاکِنَهٍ اضْطَرَبَتِ النُّطْفَتَانِ فَسَقَطَتَا عَنْ یَمْنَهِ الرَّحِمِ وَ یَسْرَتِهِ فَاِنْ سَقَطَتْ عَنْ یَمْنَهِ الرَّحِمِ سَقَطَتْ عَلَی عُرُوقِ الْاَعْمَامِ وَ الْعَمَّاتِ فَیُشْبِهُ اَعْمَامَهُ وَ عَمَّاتِهِ وَ اِنْ سَقَطَتْ عَنْ یَسْرَهِ الرَّحِمِ سَقَطَتْ عَلَی عُرُوقِ الْاَخْوَالِ وَ الْخَالَاتِ فَشُبِّهَ اَخْوَالَهُ وَ خَالَاتِهِ فَقَامَ الرَّجُلُ وَ هُوَ یَقُولُ اللَّهُ اَعْلَمُ حَیْثُ یَجْعَلُ رِسَالَتَهُ وَ رُوِیَ اَنَّهُ کَانَ الْخَضِرَ ع وَ سُیِلَ النَّبِیُّ ص کَیْفَ تُوَنَّثُ الْمَرْاَهُ وَ کَیْفَ یُذَکَّرُ الرَّجُلُ قَالَ یَلْتَقِی الْمَاءَانِ فَاِذَا عَلَا مَاءُ الْمَرْاَهِ مَاءَ الرَّجُلِ اُنِّثَتْ وَ اِنْ عَلَا مَاءُ الرَّجُلِ مَاءَ الْمَرْاَهِ اُذْکِرَتْ [ذُکِّرَتْ‏] (بحارالانوار،ج ۴۰، ص ۱۶۹)

۷- وَ عَنِ الرِّضَا (علیه السّلام) قَالَ لَا یَخْلُو جَوْفُکَ مِنَ الطَّعَامِ وَ اَقِلَّ مِنْ شُرْبِ الْمَاءِ وَ لَا تُجَامِعْ اِلَّا مِنْ شَبَقٍ وَ نِعْمَ الْبَقْلَهُ السِّلْقُ (مستدرک‏الوسایل، ج ۱۶،ص ۴۲۳)

۸- اَحْمَدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ اَبِی طَالِبٍ الطَّبْرِسِیُّ فِی الْاِحْتِجَاجِ عَنْ اَبِی عَبْدِ اللَّهِ (علیه السّلام) فِی حَدِیثٍ اَنَّ زِنْدِیقاً قَالَ … فَمَا عِلَّهُ الْغُسْلِ مِنَ الْجَنَابَهِ وَ اِنَّمَا اَتَی الْحَلَالَ وَ لَیْسَ مِنَ الْحَلَالِ تَدْنِیسٌ قَالَ (علیه السّلام) اِنَّ الْجَنَابَهَ بِمَنْزِلَهِ الْحَیْضِ وَ ذَلِکَ اَنَّ النُّطْفَهَ دَمٌ لَمْ یُسْتَحْکَمْ وَ لَا یَکُونُ الْجِمَاعُ اِلَّا بِحَرَکَهٍ شَدِیدَهٍ وَ شَهْوَهٍ غَالِبَهٍ فَاِذَا فَرَغَ الرَّجُلُ تَنَفَّسَ الْبَدَنُ وَ وَجَدَ الرَّجُلُ مِنْ نَفْسِهِ رَایِحَهً کَرِیهَهً فَوَجَبَ الْغُسْلُ لِذَلِکَ وَ غُسْلُ الْجَنَابَهِ مَعَ ذَلِکَ اَمَانَهٌ ایْتَمَنَ اللَّهُ عَلَیْهَا عَبِیدَهُ لِیَخْتَبِرَهُمْ بِهَا (وسایل‏الشیعه؛ ج ۲، ص ۱۷۷)

۹- وَ عَنْهُمْ عَنْ سَهْلٍ عَنْ بَعْضِ اَصْحَابِنَا عَنْ اَبِی عَبْدِ اللَّهِ(علیه السّلام) اَنَّهُ شَکَا اِلَیْهِ رَجُلٌ اَنَّهُ لَا یُولَدُ لَهُ فَقَالَ لَهُ اِذَا جَامَعْتَ فَقُلِ اللَّهُمَّ اِنْ رَزَقْتَنِی وَلَداً سَمَّیْتُهُ مُحَمَّداً قَالَ فَفَعَلَ ذَلِکَ فَرُزِقَ (وسایل‏الشیعه، ج ۲۱، ص ۳۷۸)

۱۰- الْحَسَنُ بْنُ فَضْلٍ الطَّبْرِسِیُّ فِی مَکَارِمِ الْاَخْلَاقِ، عَنْ اَمِیرِالْمُوْمِنِینَ(علیه السّلام) قَالَ اِذَا اَرَدْتَ الْوَلَدَ فَتَوَضَّاْ وُضُوءً سَابِغاً وَ صَلِّ رَکْعَتَیْنِ وَ حَسِّنْهُمَا وَ اسْجُدْ بَعْدَهُمَا سَجْدَهً وَ قُلْ اَسْتَغْفِرُ اللَّهَ اِحْدَی وَ سَبْعِینَ مَرَّهً ثُمَّ تَغَشَّ امْرَاَتَکَ وَ قُلِ اللَّهُمَّ ارْزُقْنِی وَلَداً لِاُسَمِّیَهُ بِاسْمِ نَبِیِّکَ مُحَمَّدٍ (صلّی الله علیه و آله و سلّم) فَاِنَّ اللَّهَ یَفْعَلُ ذَلِکَ وَ لَا تَشُکَّ فِی ذَلِکَ فَاِنِّی اَمَرْتُکَ بِالطَّهُورِ وَ قَالَ اللَّهُ تَعَالَی وَ یُحِبُّ الْمُتَطَهِّرِینَ وَ اَمَرْتُکَ بِالصَّلَاهِ وَ سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ (صلّی الله علیه و آله و سلّم) یَقُولُ اَقْرَبُ مَا یَکُونُ الْعَبْدُ عِنْدَ رَبِّهِ اِذَا رَآهُ سَاجِداً اَوْ رَاکِعاً وَ اَمَرْتُکَ بِالِاسْتِغْفَارِ وَ قَالَ اللَّهُ تَعَالَی اسْتَغْفِرُوا رَبَّکُمْ اِنَّهُ کانَ غَفَّاراً یُرْسِلِ السَّماءَ عَلَیْکُمْ مِدْراراً وَ یُمْدِدْکُمْ بِاَمْوالٍ وَ بَنِینَ وَ قَالَ اللَّهُ تَعَالَی لِنَبِیِّهِ (صلّی الله علیه و آله و سلّم) اِنْ تَسْتَغْفِرْ لَهُمْ سَبْعِینَ مَرَّهً فَلَنْ یَغْفِرَ اللَّهُ لَهُمْ فَاَمَرْتُکَ اَنْ تَزِیدَ عَلَی السَّبْعِینَ (مستدرک‏الوسایل، ج ۶، ص ۳۲۷)

۱۱- عِدَّهٌ مِنْ اَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ عَمْرِو بْنِ سَعِیدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَمْرٍو قَالَ لَمْ یُولَدْ لِی شَیْ‏ءٌ قَطُّ وَ خَرَجْتُ اِلَی مَکَّهَ وَ مَا لِی وَلَدٌ فَلَقِیَنِی اِنْسَانٌ فَبَشَّرَنِی بِغُلَامٍ فَمَضَیْتُ وَ دَخَلْتُ عَلَی اَبِی الْحَسَنِ (علیه السّلام) بِالْمَدِینَهِ فَلَمَّا صِرْتُ بَیْنَ یَدَیْهِ قَالَ لِی کَیْفَ اَنْتَ وَ کَیْفَ وَلَدُکَ فَقُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ خَرَجْتُ وَ مَا لِی وَلَدٌ فَلَقِیَنِی جَارٌ لِی فَقَالَ لِی قَدْ وُلِدَ لَکَ غُلَامٌ فَتَبَسَّمَ ثُمَّ قَالَ سَمَّیْتَهُ قُلْتُ لَا قَالَ سَمِّهِ عَلِیّاً فَاِنَّ اَبِی کَانَ اِذَا اَبْطَاَتْ عَلَیْهِ جَارِیَهٌ مِنْ جَوَارِیهِ قَالَ لَهَا یَا فُلَانَهُ انْوِی عَلِیّاً فَلَا تَلْبَثُ اَنْ تَحْمِلَ فَتَلِدَ غُلَاماً  (الکافی، ج ۶، ص۱۰)

۱۲- سوره مبارکه نوح؛ آیات ۱۲-۱۰

۱۳- [طب الایمه علیهم السلام‏] اَحْمَدُ بْنُ عِمْرَانَ بْنِ اَبِی لَیْلَی عَنِ ابْنِ اَبِی نَجْرَانَ عَنْ سُلَیْمَانَ بْنِ جَعْفَرٍ الْجَعْفَرِیِّ عَنْ اَبِی جَعْفَرٍ الْاَوَّلِ مُحَمَّدٍ الْبَاقِرِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ (علیه السّلام) اَنَّ رَجُلًا شَکَا اِلَیْهِ قِلَّهَ الْوَلَدِ وَ اَنَّهُ یَطْلُبُ الْوَلَدَ مِنَ الْاِمَاءِ وَ الْحَرَایِرِ فَلَا یُرْزَقُ لَهُ وَ هُوَ ابْنُ سِتِّینَ سَنَهً فَقَالَ (علیه السّلام) قُلْ ثَلَاثَهَ اَیَّامٍ فِی دُبُرِ صَلَوَاتِکَ الْمَکْتُوبَهِ صَلَاهِ الْعِشَاءِ الْآخِرَهِ وَ فِی دُبُرِ صَلَاهِ الْفَجْرِ سُبْحَانَ اللَّهِ سَبْعِینَ مَرَّهً وَ اَسْتَغْفِرُ اللَّهَ سَبْعِینَ مَرَّهً وَ تَخْتِمُهُ بِقَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ اسْتَغْفِرُوا رَبَّکُمْ اِنَّهُ کانَ غَفَّاراً یُرْسِلِ السَّماءَ عَلَیْکُمْ مِدْراراً وَ یُمْدِدْکُمْ بِاَمْوالٍ وَ بَنِینَ وَ یَجْعَلْ لَکُمْ جَنَّاتٍ وَ یَجْعَلْ لَکُمْ اَنْهاراً ثُمَّ وَاقِعْ امْرَاَتَکَ اللَّیْلَهَ الثَّالِثَهَ فَاِنَّکَ تُرْزَقُ بِاِذْنِ اللَّهِ ذَکَراً سَوِیّاً قَالَ فَفَعَلَ ذَلِکَ وَ لَمْ یَحُلِ الْحَوْلُ حَتَّی رُزِقَ قُرَّهَ عَیْنٍ (بحارالانوار، ج ۱۰۱، ص ۸۴)

۱۴- عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ(علیه السّلام) اَنَّهُ قَالَ لِبَعْضِ اَصْحَابِهِ قُلْ فِی طَلَبِ الْوَلَدِ رَبِ‏ لا تَذَرْنِی فَرْداً وَ اَنْتَ خَیْرُ الْوارِثِینَ وَ اجْعَلْ لِی وَلِیّاً مِنْ لَدُنْکَ یَرِثُنِی فِی حَیَاتِی وَ یَسْتَغْفِرُ لِی بَعْدَ وَفَاتِی وَ اجْعَلْهُ خَلْقاً سَوِیّاً وَ لَا تَجْعَلْ لِلشَّیْطَانِ فِیهِ نَصِیباً اللَّهُمَّ اِنِّی اَسْتَغْفِرُکَ وَ اَتُوبُ اِلَیْکَ اِنَّکَ اَنْتَ الْغَفُورُ الرَّحِیمُ سَبْعِینَ مَرَّهً فَاِنَّهُ مَنْ اَکْثَرَ مِنْ هَذَا الْقَوْلِ رَزَقَهُ اللَّهُ مَا یَتَمَنَّی مِنْ مَالٍ وَ وَلَدٍ وَ مِنْ خَیْرِ الدُّنْیَا وَ الْآخِرَهِ فَاِنَّهُ تَعَالَی یَقُولُ فَقُلْتُ اسْتَغْفِرُوا رَبَّکُمْ اِنَّهُ کانَ غَفَّاراً یُرْسِلِ السَّماءَ عَلَیْکُمْ مِدْراراً وَ یُمْدِدْکُمْ بِاَمْوالٍ وَ بَنِینَ وَ یَجْعَلْ لَکُمْ جَنَّاتٍ وَ یَجْعَلْ لَکُمْ اَنْهاراً(بحارالانوار، ج ۱۰۱، ص ۸۵)

۱۵- وَ مِنْ کِتَابِ طِبِّ الْاَیِمَّهِ، عَنْ سُلَیْمَانَ الْخُوزِیِّ عَنْ شَیْخٍ مَدَایِنِیٍّ عَنْ زُرَارَهَ عَنْ اَبِی جَعْفَرٍ (علیه السّلام) قَالَ وَفَدْتُ اِلَی هِشَامِ بْنِ عَبْدِ الْمَلِکِ فَاَبْطَاَ عَلَیَّ الْاِذْنَ حَتَّی اغْتَمَمْتُ وَ کَانَ لَهُ حَاجِبٌ کَثِیرُ الدُّنْیَا لَا وَلَدَ لَهُ فَدَنَا اَبُو جَعْفَرٍ (علیه السّلام) فَقَالَ هَلْ لَکَ اَنْ تُوصِلَنِی اِلَی هِشَامٍ فَاُعَلِّمَکَ دُعَاءً یُولَدُ لَکَ وَلَدٌ فَقَالَ نَعَمْ وَ اَوْصَلَهُ اِلَی هِشَامٍ فَقَضَی حَوَایِجَهُ فَلَمَّا فَرَغَ فَقَالَ لَهُ الْحَاجِبُ جُعِلْتُ فِدَاکَ الدُّعَاءُ الَّذِی قُلْتَ لِی فَقَالَ نَعَمْ تَقُولُ فِی کُلِّ یَوْمٍ اِذَا اَصْبَحْتَ وَ اَمْسَیْتَ سُبْحَانَ اللَّهِ سَبْعِینَ مَرَّهً وَ تَسْتَغْفِرُ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ عَشْرَ مَرَّاتٍ وَ تُسَبِّحُهُ تِسْعَ مَرَّاتٍ وَ تَخْتِمُ الْعَاشِرَهَ بِالِاسْتِغْفَارِ تَقُولُ اَسْتَغْفِرُ اللَّهُ اِنَّهُ کانَ غَفَّاراً یُرْسِلِ السَّماءَ عَلَیْکُمْ مِدْراراً وَ یُمْدِدْکُمْ بِاَمْوالٍ وَ بَنِینَ وَ یَجْعَلْ لَکُمْ جَنَّاتٍ وَ یَجْعَلْ لَکُمْ اَنْهاراً فَقَالَهَا الْحَاجِبُ فَرُزِقَ ذُرِّیَّهً کَثِیرَهً وَ کَانَ بَعْدَ ذَلِکَ یَصِلُ اَبَا جَعْفَرٍ وَ اَبَا عَبْدِ اللَّهِ (علیه السّلام) قَالَ سُلَیْمَانُ فَقُلْتُهَا وَ تَزَوَّجْتُ ابْنَهَ عَمِّی وَ قَدْ اَبْطَاَ عَلَیَّ الْوَلَدُ مِنْهَا وَ عَلَّمْتُهَا اَهْلِی فَرُزِقْتُ وَلَداً وَ زَعَمَتِ الْمَرْاَهُ حِینَ تَشَاءُ اَنْ تَحْمِلَ حَمَلَتْ اِذَا قَالَتْهَا وَ عَلَّمْتُهَا غَیْرَهَا مِمَّنْ لَمْ یَکُنْ یُولَدُ لَهُ فَوُلِدَ لَهُمْ وَلَدٌ کَثِیرٌ

۱۶- وَ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ (علیه السّلام) اَنَّهُ قَدْ وَفَدَ عَلَی مُعَاوِیَهَ فَلَمَّا خَرَجَ تَبِعَهُ بَعْضُ حُجَّابِهِ وَ قَالَ اِنِّی رَجُلٌ ذُو مَالٍ وَ لَا یُولَدُ لِی فَعَلِّمْنِی شَیْیاً لَعَلَّ اللَّهَ یَرْزُقُنِی وَلَداً فَقَالَ عَلَیْکَ بِالِاسْتِغْفَارِ فَکَانَ یُکْثِرُ الِاسْتِغْفَارَ حَتَّی رُبَّمَا اسْتَغْفَرَ فِی الْیَوْمِ سَبْعَمِایَهِ مَرَّهٍ فَوُلِدَ لَهُ عَشْرُ بَنِینَ فَبَلَغَ ذَلِکَ مُعَاوِیَهَ فَقَالَ لَهُ هَلْ سَاَلْتَهُ مِمَّ قَالَ ذَلِکَ فَوَفَدَ وَفْدَهً اُخْرَی فَسَاَلَهُ الرَّجُلُ فَقَالَ اَ لَمْ تَسْمَعْ قَوْلَ اللَّهِ عَزَّ اسْمُهُ فِی قِصَّهِ هُودٍ وَ یَزِدْکُمْ قُوَّهً اِلی‏ قُوَّتِکُمْ وَ فِی قِصَّهِ نُوحٍ وَ یُمْدِدْکُمْ بِاَمْوالٍ وَ بَنِینَ‏ (بحارالانوار، ج ۱۰۱، ص ۸۶)

۱۷- عِدَّهٌ مِنْ اَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِیَادٍ عَنْ یَعْقُوبَ بْنِ یَزِیدَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ شُعَیْبٍ عَنِ النَّضْرِ بْنِ شُعَیْبٍ عَنْ سَعِیدِ بْنِ یَسَارٍ قَالَ قَالَ رَجُلٌ لِاَبِی عَبْدِ اللَّهِ (علیه السّلام) لَا یُولَدُ لِی فَقَالَ اسْتَغْفِرْ رَبَّکَ فِی السَّحَرِ مِایَهَ مَرَّهٍ فَاِنْ نَسِیتَهُ فَاقْضِهِ (الکافی، ج ۶، ص ۹)

۱۸- مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ اِبْرَاهِیمَ عَنْ اَبِیهِ عَنِ ابْنِ اَبِی عُمَیْرٍ عَنْ بَعْضِ اَصْحَابِنَا قَالَ شَکَا الْاَبْرَشُ الْکَلْبِیُّ اِلَی اَبِی جَعْفَرٍ (علیه السّلام) اَنَّهُ لَا یُولَدُ لَهُ وَ قَالَ عَلِّمْنِی شَیْیاً فَقَالَ اسْتَغْفِرِ اللَّهَ فِی کُلِّ یَوْمٍ وَ فِی کُلِّ لَیْلَهٍ مِایَهَ مَرَّهٍ فَاِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَقُولُ اسْتَغْفِرُوا رَبَّکُمْ اِنَّهُ کانَ غَفَّاراً اِلَی قَوْلِهِ وَ یُمْدِدْکُمْ بِاَمْوالٍ وَ بَنِینَ‏(الکافی، ج ۶، ص ۸)

۱۹- [المحاسن‏] اَبِی عَنْ اَحْمَدَ بْنِ النَّضْرِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَبِی حَسَنَهَ الْجَمَّالِ قَالَ شَکَوْتُ اِلَی اَبِی الْحَسَنِ (علیه السّلام) قِلَّهَ الْوَلَدِ فَقَالَ اسْتَغْفِرِ اللَّهَ وَ کُلِ الْبَیْضَ بِالْبَصَلِ(الکافی، ج ۶، ص ۳۲۴)

۲۰- سوره مبارکه انبیاء، آیه ۸۷

۲۱- وَ بِرِوَایَهٍ عَنْهُ (علیه السّلام) لِطَلَبِ الْوَلَدِ قَالَ اِذَا اَرَدْتَ الْمُبَاشَرَهَ فَلْتَقْرَاْ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ وَ ذَا النُّونِ اِذْ ذَهَبَ مُغاضِباً الْآیَهَ (بحارالانوار، ج ۱۰۱، ص ۸۶)

۲۲- الْحَسَنُ بْنُ مُحَمَّدٍ الطُّوسِیُّ فِی اَمَالِیهِ عَنْ اَبِیهِ عَنِ الْمُفِیدِ عَنْ اَبِی الطَّیِّبِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ النَّحْوِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْقَاسِمِ الْاَنْبَارِیِّ عَنْ اَبِی نَصْرٍ مُحَمَّدِ بْنِ اَحْمَدَ الطَّایِیِّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ الصَّیْمَرِیِّ الْکَاتِبِ اِنَّهُ ذَکَرَ لِعَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ الرِّضَا (علیه السّلام) اَنَّهُ لَا یُولَدُ لَهُ فَتَبَسَّمَ وَ قَالَ اتَّخِذْ خَاتَماً فَصُّهُ فَیْرُوزَجٌ وَ اکْتُبْ عَلَیْهِ رَبِّ لا تَذَرْنِی فَرْداً وَ اَنْتَ خَیْرُ الْوارِثِینَ  قَالَ فَفَعَلْتُ ذَلِکَ فَمَا اَتَی عَلَیَّ حَوْلٌ حَتَّی رُزِقْتُ مِنْهَا وَلَداً ذَکَراً (وسایل‏الشیعه، ج ۵، ص ۹۵)

۲۳- وَ عَنِ الْحَارِثِ بْنِ الْمُغِیرَهِ قَالَ قُلْتُ لِاَبِی عَبْدِ اللَّهِ الصَّادِقِ (علیه السّلام) اِنِّی مِنْ اَهْلِ بَیْتٍ وَ قَدِ انْقَرَضُوا وَ لَیْسَ لِی وَلَدٌ قَالَ فَادْعُ اللَّهَ تَعَالَی وَ اَنْتَ سَاجِدٌ وَ قُلْ رَبِّ هَبْ لِی مِنْ لَدُنْکَ ذُرِّیَّهً طَیِّبَهً اِنَّکَ سَمِیعُ الدُّعاءِ رَبِّ لا تَذَرْنِی فَرْداً وَ اَنْتَ خَیْرُ الْوارِثِینَ وَ لْیَکُنْ ذَلِکَ فِی الرَّکْعَهِ الْاَخِیرَهِ مِنْ صَلَاهِ الْعَتَمَهِ ثُمَّ جَامِعْ اَهْلَکَ مِنْ لَیْلَتِکَ قَالَ الْحَارِثُ بْنُ الْمُغِیرَهِ فَفَعَلْتُ فَوُلِدَ لِی عَلِیٌّ وَ الْحُسَیْنُ (بحارالانوار، ج ۱۰۱، ص ۸۴)

۲۴- مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ اَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَکَمِ عَنْ اِسْمَاعِیلَ بْنِ عَبْدِ الْخَالِقِ عَنْ بَعْضِ اَصْحَابِنَا عَنْ اَبِی عُبَیْدَهَ قَالَ اَتَتْ عَلَیَّ سِتُّونَ سَنَهً لَا یُولَدُ لِی فَحَجَجْتُ فَدَخَلْتُ عَلَی اَبِی عَبْدِ اللَّهِ (علیه السّلام) فَشَکَوْتُ اِلَیْهِ ذَلِکَ فَقَالَ لِی اَ وَ لَمْ یُولَدْ لَکَ قُلْتُ لَا قَالَ اِذَا قَدِمْتَ الْعِرَاقَ فَتَزَوَّجِ امْرَاَهً وَ لَا عَلَیْکَ اَنْ تَکُونَ سَوْءَاءَ قَالَ قُلْتُ وَ مَا السَّوْءَاءُ قَالَ امْرَاَهٌ فِیهَا قُبْحٌ فَاِنَّهُنَّ اَکْثَرُ اَوْلَاداً وَ ادْعُ بِهَذَا الدُّعَاءِ فَاِنِّی اَرْجُو اَنْ یَرْزُقَکَ اللَّهُ ذُکُوراً وَ اِنَاثاً وَ الدُّعَاءُ اللَّهُمَّ لَا تَذَرْنِی فَرْداً وَحِیداً وَحْشاً فَیَقْصُرَ شُکْرِی عَنْ تَفَکُّرِی بَلْ هَبْ لِی اُنْساً وَ عَاقِبَهَ صِدْقٍ ذُکُوراً وَ اِنَاثاً اَسْکُنُ اِلَیْهِمْ مِنَ الْوَحْشَهِ وَ آنَسُ بِهِمْ مِنَ الْوَحْدَهِ وَ اَشْکُرُکَ عَلَی تَمَامِ النِّعْمَهِ یَا وَهَّابُ یَا عَظِیمُ یَا مُعْطِی اَعْطِنِی فِی کُلِّ عَاقِبَهٍ خَیْراً حَتَّی تُبَلِّغَنِی مُنْتَهَی رِضَاکَ عَنِّی فِی صِدْقِ الْحَدِیثِ وَ اَدَاءِ الْاَمَانَهِ وَ وَفَاءِ الْعَهْدِ  (الکافی، ج ۶، ص ۹)

۲۵- مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَی عَنْ اَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْعَبَّاسِ بْنِ مَعْرُوفٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مَهْزِیَارَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ رَاشِدٍ قَالَ حَدَّثَنِی هِشَامُ بْنُ اِبْرَاهِیمَ اَنَّهُ شَکَا اِلَی اَبِی الْحَسَنِ(علیه السّلام)سُقْمَهُ وَ اَنَّهُ لَا یُولَدُ لَهُ فَاَمَرَهُ اَنْ یَرْفَعَ صَوْتَهُ بِالْاَذَانِ فِی مَنْزِلِهِ قَالَ فَفَعَلْتُ فَاَذْهَبَ اللَّهُ عَنِّی سُقْمِی وَ کَثُرَ وُلْدِی قَالَ مُحَمَّدُ بْنُ رَاشِدٍ وَ کُنْتُ دَایِمَ الْعِلَّهِ مَا اَنْفَکُّ مِنْهَا فِی نَفْسِی وَ جَمَاعَهِ خَدَمِی وَ عِیَالِی حَتَّی اِنِّی کُنْتُ اَبْقَی وَحْدِی وَ مَا لِی اَحَدٌ یَخْدُمُنِی فَلَمَّا سَمِعْتُ ذَلِکَ مِنْ هِشَامٍ عَمِلْتُ بِهِ فَاَذْهَبَ اللَّهُ عَنِّی وَ عَنْ عِیَالِیَ الْعِلَلَ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ (الکافی، ج ۶، ص ۱۰)

۲۶- الْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّی بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ اَبَانِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ حَرِیزٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ اَبِی جَعْفَرٍ (علیه السّلام) قَالَ اِذَا اَرَدْتَ الْوَلَدَ فَقُلْ عِنْدَ الْجِمَاعِ اللَّهُمَّ ارْزُقْنِی وَلَداً وَ اجْعَلْهُ تَقِیّاً لَیْسَ فِی خَلْقِهِ زِیَادَهٌ وَ لَا نُقْصَانٌ وَ اجْعَلْ عَاقِبَتَهُ اِلَی خَیْرٍ: (الکافی، ج ۶، ص ۱۱)

۲۷- مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ اَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَکَمِ عَنْ رَجُلٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ اَبِی عَبْدِ اللَّهِ (علیه السّلام) قَالَ مَنْ اَرَادَ اَنْ یُحْبَلَ لَهُ فَلْیُصَلِّ رَکْعَتَیْنِ بَعْدَ الْجُمُعَهِ یُطِیلُ فِیهِمَا الرُّکُوعَ وَ السُّجُودَ ثُمَّ یَقُولُ اللَّهُمَّ اِنِّی اَسْاَلُکَ بِمَا سَاَلَکَ بِهِ زَکَرِیَّا یَا رَبِّ لَا تَذَرْنِی فَرْداً وَ اَنْتَ خَیْرُ الْوَارِثِینَ اللَّهُمَّ هَبْ لِی ذُرِّیَّهً طَیِّبَهً اِنَّکَ سَمِیعُ الدُّعَاءِ اللَّهُمَّ بِاسْمِکَ اسْتَحْلَلْتُهَا وَ فِی اَمَانَتِکَ اَخَذْتُهَا فَاِنْ قَضَیْتَ فِی رَحِمِهَا وَلَداً فَاجْعَلْهُ مُبَارَکاً وَ لَا تَجْعَلْ لِلشَّیْطَانِ فِیهِ شِرْکاً وَ لَا نَصِیباً (وسایل الشّیعه، ج ۲۱، ص ۳۷۰)

۲۸- فِقْهُ الرِّضَا، (علیه السّلام) فَاِذَا اُدْخِلَتْ عَلَیْکَ فَخُذْ بِنَاصِیَتِهَا وَ اسْتَقْبِلِ الْقِبْلَهَ بِهَا وَ قُلْ اللَّهُمَّ بِاَمَانَتِی اَخَذْتُهَا وَ بِمِیثَاقِی اسْتَحْلَلْتُ فَرْجَهَا اللَّهُمَّ فَارْزُقْنِی مِنْهَا وَلَداً مُبَارَکاً سَوِیّاً وَ لَا تَجْعَلْ لِلشَّیْطَانِ فِیهِ شِرْکاً وَ لَا نَصِیباً (مستدرک‏الوسایل، ج ۱۵، ص ۱۲۲)

۲۹- قال النّبی(صلّی الله علیه و آله و سلّم) … وَ اِنْ کَانَتِ المَرْاَهُ عَقِیماً شَرِبَتْ مِنْ ذَلِکَ الْمَاءِ رَزَقَهَا اللَّهُ وَلَدا(مستدرک‏الوسایل، ج ۱۷، ص ۳۲)

۳۰- وَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَکَمِ عَنْ اَبِیهِ عَنْ سَعْدٍ عَنِ الْاَصْبَغِ عَنْ عَلِیٍّ (علیه السّلام) قَالَ اِنَّ نَبِیّاً مِنَ الْاَنْبِیَاءِ شَکَا اِلَی اللَّهِ قِلَّهَ النَّسْلِ فِی اُمَّتِهِ فَاَمَرَهُ اَنْ یَاْمُرَهُمْ بِاَکْلِ الْبَیْضِ فَفَعَلُوا فَکَثُرَ النَّسْلُ فِیهِمْ (وسایل‏الشیعه، ج ۲۵، ص۸۰)

۳۱- وَ عَنْ مُحَمَّدٍ الْبَاقِرِ (علیه السّلام) اَنَّهُ قَالَ مَنْ عَدِمَ الْوَلَدَ فَلْیَاْکُلِ الْبَیْضَ وَ لْیُکْثِرْ مِنْهُ فَاِنَّهُ یُکْثِرُ النَّسْلَ (بحارالانوار، ج ۱۰۱، ص ۸۳)

۳۲- [طب الایمه علیهم السلام‏] مُحَمَّدُ بْنُ الْعِیصِ عَنْ اِسْحَاقَ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عِیسَی عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ قَالَ رَجُلٌ لِاَبِی عَبْدِ اللَّهِ (علیه السّلام) اِنِّی اَشْتَرِی الْجَوَارِیَ فَاُحِبُّ اَنْ تُعَلِّمَنِی شَیْیاً اَقْوَی بِهِ عَلَیْهِنَّ فَقَالَ خُذْ بَصَلًا اَبْیَضَ فَقَطِّعْهُ صِغَاراً وَ اقْلِهِ بِالزَّیْتِ ثُمَّ خُذْ بَیْضاً فَافْقِصْهُ فِی قَصْعَهٍ وَ ذُرَّ عَلَیْهِ شَیْیاً مِنَ الْمِلْحِ ثُمَّ اَکِبَّهُ عَلَی الْبَصَلِ وَ الزَّیْتِ وَ اقْلِهِ وَ کُلْ مِنْهُ قَالَ اِسْحَاقُ فَفَعَلْتُهُ فَکُنْتُ لَا اُرِیدُ مِنْهُنَّ شَیْیاً اِلَّا نِلْتُهُ (بحارالانوار، ج ۱۰۱، ص ۸۳ )

۳۳- وَ قَالَ الرِّضَا (علیه السّلام) عَلَیْکُمْ بِاَکْلِ بَقْلَهِ الْهِنْدَبَاءِ فَاِنَّهَا تَزِیدُ فِی الْمَالِ وَ الْوَلَدِ وَ مَنْ اَحَبَّ اَنْ یَکْثُرَ مَالُهُ وَ وَلَدُهُ فَلْیُدْمِنْ اَکْلَ الْهِنْدَبَاءِ (وسایل‏الشیعه، ج ۲۵، ص۱۸۰)

۳۴- وَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ اَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ اَبِی عَلِیٍّ الْاَشْعَرِیِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ جَمِیعاً عَنِ الْحَجَّالِ عَنْ ثَعْلَبَهَ عَنْ رَجُلٍ عَنْ اَبِی عَبْدِ اللَّهِ (علیه السّلام) قَالَ عَلَیْکَ بِالْهِنْدَبَاءِ فَاِنَّهُ یَزِیدُ فِی الْمَاءِ وَ یُحَسِّنُ الْوَلَدَ وَ هُوَ حَارٌّ لَیِّنٌ یَزِیدُ فِی الْوَلَدِ الذُّکُورَهَ(وسایل‏الشیعه، ج ۲۵، ص ۱۷۹)

۳۵- عَلِیُّ بْنُ اِبْرَاهِیمَ عَنْ اَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَی عَنْ طَلْحَهَ بْنِ زَیْدٍ عَنْ اَبِی عَبْدِ اللَّهِ (علیه السّلام) قَالَ اِنَّ الْیَمِینَ الْفَاجِرَهَ تُنْغِلُ فِی الرَّحِمِ قَالَ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ مَا مَعْنَی تُنْغِلُ فِی الرَّحِمِ قَالَ تُعْقِرُ (الکافی، ج ۷، ص ۴۳۷)

۳۶- رُوِیَ عَنْ اَبِی سَعِیدٍ الْخُدْرِیِّ قَالَ اَوْصَی رَسُولُ اللَّهِ (صلّی الله علیه و آله و سلّم) عَلِیَّ بْنَ اَبِی طَالِبٍ (علیه السّلام) فَقَالَ یَا عَلِیُّ … وَ امْنَعِ الْعَرُوسَ فِی اُسْبُوعِهَا مِنَ الْاَلْبَانِ وَ الْخَلِّ وَ الکزبره وَ التُّفَّاحِ الْحَامِضِ مِنْ هَذِهِ الْاَرْبَعَهِ الْاَشْیَاءِ فَقَالَ عَلِیٌّ (علیه السّلام) یَا رَسُولَ اللَّهِ وَ لِاَیِّ شَیْ‏ءٍ اَمْنَعُهَا هَذِهِ الْاَشْیَاءَ الْاَرْبَعَهَ قَالَ لِاَنَّ الرَّحِمَ تَعْقَمُ وَ تَبْرُدُ مِنْ هَذِهِ الْاَرْبَعَهِ الْاَشْیَاءِ عَنِ الْوَلَدِ وَ لَحَصِیرٌ فِی نَاحِیَهِ الْبَیْتِ خَیْرٌ مِنِ امْرَاَهٍ لَا تَلِدُ فَقَالَ عَلِیٌّ (علیه السّلام) یَا رَسُولَ اللَّهِ مَا بَالُ الْخَلِّ تَمْنَعُ مِنْهُ قَالَ اِذَا حَاضَتْ عَلَی الْخَلِّ لَمْ تَطْهُرْ اَبَداً بِتَمَامٍ وَ الْکُزْبُرَهُ تُثِیرُ الْحَیْضَ فِی بَطْنِهَا وَ تُشَدِّدُ عَلَیْهَا الْوِلَادَهَ وَ التُّفَّاحُ الْحَامِضُ یَقْطَعُ حَیْضَهَا فَیَصِیرُ دَاءً عَلَیْهَا … (من‏لایحضره‏الفقیه، ج ۳، ص ۵۵۱)