متن اولین گزارش دبیرکل جدید سازمان ملل از بررسی میزان پایبندی ایران به برجام منتشر شد که در آن با توجه به اختلاف بر سر تفسیر بند موشکی این سند، از ایران خواسته شده که برای جلوگیری از تنش، دست از برنامه موشکی خود بردارد.
به گزارش خبرگزاری ها، متن اولین گزارش «آنتونیو گوترش» دبیرکل جدید سازمان ملل در خصوص میزان پایبندی ایران به قطعنامه ۲۲۳۱ که محمل قانونی اجرای برجام است، منتشر شد.
در ابتدای این گزارش آمده که هیچ مدرکی دال بر خرید یا انتقال مواد دارای کاربرد دوگانه هسته‌ای-غیرنظامی در مسیر خارج از کانال خرید برجام، موجود نیست.
پس از اعلام شروع اجرای برجام، بنا شد که تجهیزات دارای کاربرد دوگانه که در بسیاری از بخش‌های صنعتی غیرنظامی کاربرد دارند، پس از تأیید قانونی بودن خرید آنها برای ایران از سوی شورای امنیت با مکانیزم «کانال خرید برجام»، به خریدار ایرانی تحویل شوند.
از دسامبر ۲۰۱۶ تا بحال، ۱۰ درخواست خرید به کانال خرید برجام ارائه شده که ۵ درخواست تأیید شده و ۴ درخواست در دست بررسی است.
در این گزارش به گزارش فرانسه، انگلیس، آلمان و آمریکا در خصوص پرتاب آزمایشی موشک خرمشهر در اواسط زمستان سال گذشته هم اشاره و نسبت به آن ابراز نگرانی شده است. دبیرکل که از غیرموشکی بودن تعهدات ایران ذیل برجام اطلاع داشته، نوشته که هنوز بر سر چگونگی تفسیر بندهای مربوط به محدود شدن برنامه موشکی ایران بر اساس سند برجام، اختلافاتی وجود دارد.
در قطعنامه ۲۲۳۱ از ایران خواسته شده که هیچ فعالیتی در حوزه موشک‌های بالستیک طراحی‌شده برای حمل کلاهک هسته‌ای، انجام ندهد. ایران بارها اعلام کرده که سلاح هسته‌ای، در دکترین نظامی-دفاعی این کشور جایی ندارد.
دبیرکل سازمان ملل با اتکا به مبهم بودن متن قطعنامه‌ای که نهاد تحت نظر خودش تصویب کرده و وجود اختلافات در تفسیر آن، از ایران خواسته که از آزمایش موشک‌های بالستیک خودداری کند زیرا «این آزمایش‌ها پتانسیل افزایش تنش‌ها را دارد.»
در این گزارش به ادعاهای اخیر آمریکایی‌ها در خصوص تحویل محموله تجهیزات مرتبط با برنامه موشکی بالستیک هم اشاره شده و دبیرکل پس از این اشاره مستقیم نوشته که فعلاً توانایی بررسی صحت گزارش آمریکایی‌ها را ندارد.
در گزارشات پیشین دبیرکل سابق سازمان ملل از میزان پایبندی ایران به قطعنامه ۲۲۳۱، به خرید «غیرقانونی» تجهیزات مرتبط با برنامه موشکی بالستیک اشاره‌ای نشده بود.
در گزارش جدید به سفر مقامات «سازمان صنایع دفاعی ایران» به عراق و شرکت آنها در نمایشگاه صنایع نظامی این کشور هم اشاره شده؛ سفری که با توجه به قرار گرفتن نام این سازمان در بخش دوم ضمیمه ۲ قطعنامه ۲۲۳۱، غیرقانونی تلقی می‌شود.
دبیرکل سازمان ملل در کنار سازمان صنایع دفاعی، از سرلشکر «قاسم سلیمانی» فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی هم در گزارش خود نام برده و با اشاره به انتشار خبر سفرهای خارجی وی از سوی رسانه‌های ایرانی و عربی، بدون نام بردن از کشوری خاص، نسبت به این ۲ مسافرت اعتراض کرده و از همه کشورهای عضو سازمان ملل خواسته که به تعهداتشان ذیل قطعنامه ۲۲۳۱ پایبند بمانند.
آنتونیو گوترش در این گزارش به گزارش فرانسوی‌ها از توقف یک محموله تسلیحاتی در ۲۰ مارس ۲۰۱۶ در شمال اقیانوس هند هم اشاره کرده و نوشته که گوترش پس از بازدید شخصی از محموله تسلیحاتی ضبط‌شده، به قطعیت رسیده که این محموله از ایران راهی سومالی یا یمن بوده است.
این مورد ذیل بررسی رفتار ایران در حوزه بندهای مرتبط با محدودیت ارسال تسلیحات ایرانی بر اساس قطعنامه ۲۲۳۱ بررسی شده است.
واکنش ها به گزارش جدید
در این نشست، نماینده آمریکا بیان داشت که برجام را در دست بررسی دارد و تا اتمام بررسی‌هایش به آن متعهد باقی خواهد ماند و در عین حال وی برای سرپوش گذاردن بر شکست های منطقه ای دولت متبوعش طی اظهاراتی مداخله جویانه، اتهاماتی واهی در مورد نقش منطقه ای ایران مطرح کرد.
در مقابل، تعداد زیادی از اعضای شورای امنیت، آلمان و نماینده اتحادیه اروپایی که در این نشست حاضر بودند، پایبندی ایران به تعهداتش براساس برجام را ستودند و خواهان تداوم حمایت جامعه بین‌المللی از توافق تاریخی مذکور شدند.
نماینده اتحادیه اروپا، آلمان، فرانسه و انگلیس به منافع اقتصادی ناشی از اجرای برجام اشاره و تاثیر مثبت آن بر مناسبات دوجانبه را برجسته کردند.
روسیه انتقاداتی نسبت به نحوه برخورد و نگارش گزارش دبیرکل مطرح و محتوای آن را غیرسازنده خواند. مسکو اعلام کرد که موضوع موشکی ایران و موضوعات منطقه ای به شکلی که مطرح می شوند جایی در قطعنامه ۲۲۳۱ ندارد و طرح اتهامات واهی بدون شواهد کافی می‌تواند اجرای برجام را از مسیر صحیح خود خارج کند.
برخی دیگر از کشورها نظیر چین، قزاقستان، اروگوئه و بولیوی نیز به صورت صریح یا ضمنی از این مواضع حمایت کردند.
