هر چند زبان شعر، زبانی آکنده از کنایه و مجاز بوده و کنایاتی از این دست – که نشانگر نوعی تواضع و ارادت است – در بسیاری از اشعار وجود دارد و استفاده از این هنر به خودی خود اشکالی ندارد، ولی امروزه به زبان آوردن این‌گونه عبارات در محافل عمومی – به ویژه با انجام حرکات خاص – موجب وهن مجالس و شعائر شده و مورد سوء استفاده دشمنان قرار می‌گیرد و به همین دلیل سزاوار است از بیان چنین عباراتی خودداری شده و عزاداری سالار شهیدان با نقل وقایع تاریخی و با استفاده از دیگر روش های هنرمندانه و نیز با مضامین روشنگر و معرفت‌زا انجام گیرد.‏

پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سوال، چنین است:

حضرت آیة الله العظمی خامنه‌ای(مد ظله العالی):

گفتن این جملات شایسته نیست و در هر حال مناسب است مومنین مراعات شوون عزاداری معصومین(علیهم السلام) به ویژه سید و سالار شهیدان اباعبدالله الحسین(علیه السلام) را بنمایند و لازم است عزاداری سالار شهیدان هرچه گرم تر و پرشورتر و به شیوه سنتی و با مضامین روشنگر و معرفت زا انجام گیرد.‏

حضرت آیة الله العظمی صافی گلپایگانی(مد ظله العالی):

برای اظهار کوچکی و تواضع نسبت به مقام ائمه اطهار (علیهم السلام) اگر در جایی که مناسبت اقتضاء کند تعبیر به کلب آستان مقدس بشود، نشانه علاقه و ایمان است و در اشعار شعراء نیز تکرار شده است. این یک لطف و ذوق ادبی و حاوی نکات است و حقیر در برخی از اشعار خود به آن – اگر قبول شود – افتخار کرده‌ام. مع ذلک باید توجه داشت این اظهارات هم باید در حد متعارف و در مورد خاص و مناسبات مختلف باشد.

حضرت آیة الله العظمی مکارم شیرازی(مد ظله العالی):

عزاداری خامس آل عبا از مهم ترین شعائر دینی است ولی باید از سخنان و اشعاری که متناسب با عزاداران اهل البیت نیست جداً خودداری شود زیرا حضرت سیدالشهدا از این گونه امور بیزار است.

حضرت آیة الله العظمی نوری همدانی(مد ظله العالی):

به صورت کلی اقامه عزا باید مطابق با شئون اهل البیت (علیهم السلام) باشد و از انجام اموری که موجب وهن شعائر حسینی شود اجتناب شود.

جواب: اگر از آلات لهو و لعب نباشد و وهن بر مذهب هم نشود مانع ندارد. (استفتائات حضرت امام (ره), ج۳, ص۵۸۳)

جواب: مراسم عزاداری حضرت سیدالشهداء ـ علیه السّلام ـ كه افضل قربات است باید به نحو صحیح و مطابق موازین شرعی انجام گیرد و استفاده از آلات موسیقی, مناسب با عزاداری سالار شهیدان نیست و شایسته است مراسم عزاداری به همان صورت متعارفی كه از قدیم متداول بوده برگزار شود تا همگان بتوانند از بركات آن بهره مند گردند. (ترجمه استفتائات مقام معظم رهبری چاپ وزیری, س۱۴۴۸ و ۱۴۴۹)

جواب: مادام كه ضرر قابل توجه نداشته باشد اشكال ندارد. (برگرفته از استفتائات جدید امام (ره), ج۳, ص۵۸۰, س۳۴)

چند استفتاء از آیة الله خامنه ای دام ظله:

جواب: به طور كلى پوشیدن لباس مشكى اگر براى تعظیم شعائر باشد، داراى اجر و ثواب خواهد بود.

جواب: رفتن به حسینیه و مراسم عزادارى مانع ندارد ولى مكث در مساجد، گذاشتن چیزى در مسجد و رفتن در مسجدالحرام و مسجد النبى جایز نیست.

جواب: اگر برخلاف مقررات باشد، اشکال دارد و موجب ضمان است.

چند استفتاء از آیة الله مکارم شیرازی دام ظله:

اشکالی ندارد اما اگر در عرف محل این کار را نشانه شادی می دانند بهتر است از این کار پرهیز شود.

در چنین شرایطی بهتر آن است که آنچه آثار شادی و خوشحالی است اظهار نکنند; ولی صله رحم و دید و بازدید و خانه تکانی و نظافت و مانند آن مانعی ندارد.

بهترین شیوه عزادارى، تشکیل مجالس با شکوه و ذکر اهداف مقدّس امام حسین(علیه السلام) و تاریخچه کربلا و تحلیل فرازهاى آن و مراسم سوگوارى، و همچنین تشکیل دسته جات عزادارى با شکوه، توأم با شعارهاى بیدار کننده و سازنده و پخش جزوه ها و پوسترهاى حساب شده و پرمحتوا و استفاده از پلاکاردها یا شعارهاى جالب و جذاب و روشن کننده اهداف عزادارى حضرت سیّدالشهدا(علیه السلام) و مانند آن است.

کتاب های خوبی در این زمینه نوشته شده، از جمله: ارشاد مرحوم شیخ مفید، لهوف سید بن طاووس، مقتل الحسین مرحوم مقرم، منتهی الآمال مرحوم محدث قمی، و اخیراً کتاب خوبی به نام عاشورا (شامل ریشه های تاریخی حادثه کربلا، سپس رویدادها، و سرانجام نتایج و آثار مهم آن) به وسیله دو نفر از دانشمندان حوزه علمیه زیر نظر اینجانب نگاشته شده و کتاب بسیار خوبی است.

فرآوری: آمنه اسفندیاری 

بخش احکام اسلامی تبیان