به گزارش ماسال نیوز، یکم بهمن ماه ۱۳۰۱ شمسی، وزارت جنگ دستور مراقبت از انوش گرگانرودی را صادر کرد. با رسیدن اخباری از ارتباط انوش گرگانرودی با کنسولگری روسیه در شهر هایی چون رشت و انزلی (ر. ک: ۲۴ دی) موضوع از طریق وزارت جنگ به رئیس تیپ مستقل شمال منعکس شد و درخواست گردید مراقب اعمال او باشند.(۱)

یکم بهمن ماه ۱۳۰۱ شمسی، توصیه کارگزاری آستارا به امیر لشکر شمال غرب از طریق وزارت جنگ پیگیری شد. در پی دستگیری سالار اشجع در آستارا و امکان عکس العمل سالار رشید برای ترک خاک ایران و نیز توصیه کارگزاری آستارا نسبت به مذاکره با سالار رشید و جلب نظر او از این طریق (ر. ک: ۱۳ دی) موضوع از طریق وزارت جنگ به امیر لشکر شمال غرب منعکس شد تا به رئیس قسمت قشون اردبیل توصیه کند با سالار رشید وارد مذاکره شود. وزارت جنگ در نامه ای دیگر به وزارت امور خارجه با یادآوری توصیه خود به امیر لشکر شمال غرب، نوشت که قول هایی که بخش نظامی می دهد باید پاس داشته شود. این تذکر از آن رو داده شده بود که کارگزاری آستارا پیشنهاد داده بود در طول مذاکره می شود سالار رشید را هم مثل سالار اشجع دستگیر کرد.(۲)

یکم بهمن ماه ۱۳۰۱ شمسی، خارجی ها از سالار مبشر حمایت کردند. پس از نامه نگاریهای وزارت جنگ با وزارت پست و تلگراف برای بازگرداندن سالار مبشر به ریاست تلگراف خانه گیلان، امروز در نامه ای خصوصی بدون سربرگ و با امضایی لاتین که خطاب به یکی از مقامات وزارت جنگ نوشته شده، آمده است که «برحسب امر ریاست وزراء عظام نظر به پاره ای ملاحظات قرار است که شاهزاده مبشر السلطان رئیس تلگراف خانه مرکزی گیلان به فوریت احضار شود. نظر این جانب این است شاهزاده سالار مبشر رئیس سابق … مجددا به رشت مراجعت نماید. آیا می توانم در این موقع توقع مساعدت از طرف جناب مستطاب عالی داشته باشم که درباره او سفارشاتی به آقای وزیر پست و تلگراف بفرمایید؛ زیاده از حد متشکر خواهم شد.» (۳)

یکم بهمن ماه ۱۳۰۱ شمسی، اقدامات آقاضیاء علیه حکومت نظامی گزارش شد. رضا خان وزیر جنگ به امیراکرم حاکم مازندران، دستور داد از سفر آقاضیاء فرزند شیخ فضل اللّه نوری، که به منطقه کجور و نور آمده گزارشی تهیه کند. امیراکرم نیز با مأمور کردن فردی که تا سرحد گیلان موضوع را پی گیری کرده، می گوید که آقا ضیاء از تهران به کجور و از آنجا به تنکابن و سپس به رشت رفته و علیه حکومت نظامی تبلیغ کرده، به طوری که در «تنکابن بعد از یک هفته اثر کرده است. جمعی از روحانیون پس از شورش و تلگرافات متوالیه به مرکز تقاضای عضویت دو نفر نماینده تنکابن در مجلس محاکمه» حاکم نظامی را کرده اند که مورد پذیرش حکومت نیز واقع شده است.(۴)

یکم بهمن ماه ۱۳۰۲ شمسی، کیاستوان در انزلی از فعالیت روس ها علیه نامزدی اش در انتخابات نوشت. کیاستوان کاندیدای مورد نظر قشون برای مجلس در انزلی، امروز به وزارت داخله نوشت که کنسولگری دولت روسیه در انزلی علیه انتخاب او اقدامات زیادی می کند. وی اهالی انزلی را طرفدار خود دانست و نظر وزارت داخله را به تلگرامی که در همین زمینه در جراید تهران چاپ شده جلب کرد.(۵)

یکم بهمن ماه ۱۳۰۲ شمسی، وزیر مختار روسیه از تهران به سمت رشت حرمت کرد. شومیاتسکی، وزیرمختار روسیه در ایران، امروز صبح ناگهان تهران را به قصد رشت ترک کرد. وزارت جنگ در تلگرامی به رئیس تیپ مستقل شمال تأکید کرد مراقبت کامل از وی به عمل آید که این مسافرت به چه علتی بوده است.(۶)

یکم بهمن ماه ۱۳۰۳ شمسی، رئیس تیپ شمال از وزارت جنگ خواست اجازه تغییر حاکم بندرجز به او داده شود و یک صاحب منصب نظامی بر آنجا حکومت نماید. وی علت این درخواست را فعالیت دست های خارجی و تبلیغات انجام شده در آنجا دانست که «ممکن است به کلی تغییراتی حاصل نماید [که] برای حفظ سیاست و جلوگیری از پاره[ای] مفاسد» ضروری است.(۷) رضا خان با این پیشنهاد موافقت کرد.(۸) تقاضای فرمانده تیپ شمال برای تغییر حاکم بندرجز جهت جلوگیری از تبلیغات کمونیستی در حالی با موافقت رضا خان مواجه میشود که گزارش های رسیده به سفارت انگلیس نشان میداد مسئولان گیلان به کمیته کمونیست انزلی، متشکل از روسها، ایرانیان و ارامنه آزادی عمل قابل ملاحظ های دادهاند؛ و این در حالی است که چنین آزادی عملی به سازمان های ضدبلشویک اعطا نشده است.(۹)

یکم بهمن ماه ۱۳۶۱ شمسی، غلامرضا بقابوستانی از جوانان رضوانشهر توسط منافقین در این شهر ترور شد و به شهادت رسید. (۱۰)

یکم بهمن ماه ۱۳۶۵ شمسی، یکی از رزمندگان بخش خمام رشت به شهادت رسید. شهید صادق صحفی یکم فروردین ماه ۱۳۴۳ متولد شده بود.

یکم بهمن ماه ۱۳۶۵ شمسی، یکی از رزمندگان شهرستان انزلی در منطقه عملیاتی سومار به شهادت رسید. شهید محمد حجسته کلام ۱۸ اردیبهشت ماه ۱۳۴۵ متولد شده بود و از نزاجا به مناطق عملیاتی اعزام شد.

…

پی نوشت:

۱- فراهانی، حسن؛ روز شمار تاریخ گیلان، جلد۲، ص۶۲۹؛ اسناد مؤسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی،  پ ۱۹، ص ۱۰.