به گزارش ماسال نیوز؛ به نقل از خبرگزاری تسنیم: پدیده مارک دوزی چند سالی است که بیش از گذشته شایع شده و کالاهای با کیفیت ایرانی صرفا به این دلیل که برند نیستند و خریدار ندارند، با مارک تقلبی خارجی و بعضا با قیمت های بالاتر به فروش می رسند.

مطابق تعریف انجمن بازاریابی آمریکا برند عبارت است از «یک اسم اصطلاح، علامت، نشان یا طرح ترکیبی از همه این موارد که با هدف شناسایی و تمیز دادن کالا و خدمات یک فروشنده یا گروهی از فروشندگان به کار می‌رود و موجب متمایز شدن این کالا‌ها و خدمات از کالا‌ها و خدماتی می‌شود که توسط رقبا عرضه می‌شود.»

از نگاه بازاریابی، نام و نشان یک محصول دارای ارزش مهمی است. به طور مثال یک ادکلن اگر نام تجاری معروف داشته باشد از نگاه مشتریان این کالا دارای کیفیت بهتر و مورد رضایت بیشتری است، اما اگر همین ادکلن فاقد نام و نشان یا به اصطلاح «برند» باشد مشتری خاص خود را ندارد.

«برند» تاحدی در بین فروشندگان اعتبار دارد که عده‌ای معتقدند برند‌ها ماهیتی اجتماعی دارند و به کالا حیات می‌بخشند و ذهن مشتری را برای خرید آماده می‌کند. در میان مصرف کنندگان ذهنیت‌های مختلفی درباره برند وجود دارد. عده‌ای معتقدند اگر کالایی برند نباشد کیفیت ندارد. برخی به دنبال معروفیت مارک‌ها بوده و برخی نگاهشان به اقوام و دوستان است تا ببینند چه مارکی را تایید می‌کنند.

بر اساس همین ذهنیت است که مارک بازان وارد بازار می‌شوند و برای خرید یک برند خاص ویترین‌های مغازه‌های شیک وبه اصطلاح خاص را رصد می‌کنند تا مبادا از غافله برند عقب بمانند. با چنین شرایطی جامعه ایرانی با گرایش شدید به برند‌های خارجی به یک جامعه مصرف گرا تبدیل شده است که اکثر جوانان به دنبال خرید لوازم خانگی، پوشاک و حتی مواد غذایی خارجی هستند بدون اینکه توجه کنند که برند‌های ایرانی می‌تواند نیاز او را همپای برند خارجی تأمین کند.

*ضرورت آموزش خانواده به استفاده از پوشاک ایرانی

فربد فدایی، روانشناس اجتماعی درباره ذهنیت مشتریان درباره برند می‌گوید: از نگاه رفتار شناسی اجتماعی، یکی از ابعاد تشکیل دهنده شخصیت، پوشاک و ظاهر افراد است به همین دلیل برخی به غلط تصور می‌کنند با پوشیدن لباس‌های گران و مارک‌های خارجی می‌توانند جایگاه اجتماعی بهتری کسب کنند.

وی ادامه داد: خانواده‌ها باید به فرزندانشان بیاموزند که حمایت از کالای ایرانی، پاسداری از اقتصاد ملی و اشتغال زایی جوانان و مصرف کالای خارجی بی کاری جوانان ایرانی و پرشدن جیب کارگران خارجی را به دنبال دارد؛ بنابراین آگاهی‌های لازم باید به مصرف‌کننده ارائه شود. او باید بداند مصرف کالای خارجی سلیقه‌ای شخصی نیست، بلکه به معنای بیکار شدن جوان ایرانی و پدید آمدن مشکلات همراه آن است. در رادیو و تلویزیون باید محدودیت‌های بیشتری برای تبلیغات کالا‌های خارجی اتخاذ شود تا رسانه‌ملی کارکردی ضد توسعه‌ملی نداشته باشد.

در راستای رواج پدیده اجتماعی «برندگرایی» بخش زیادی از تولید کنندگان به سمت مارک دوزی می‌روند تا بتوانند محصول خود را زیبا جلوه دهند و برای مخاطب جذاب کنند. بسیاری از کالا‌های ایرانی همپای کالای خارجی قادر به رقابت هستند و نیاز مصرف کننده را تأمین می‌کنند، اما به اعتقاد کارشناسان امر تبلیغات، تعداد زیادی از جوانانی که به سمت برند می‌روند صرفاً نارضایتی از کالای ایرانی ندارند بلکه تحت تأثیر حرف‌ها و احساسات غالب در جامعه به سوی «برند گرایی» کشیده شده اند.

فدایی، روانشناس اجتماعی در این باره می‌گوید: متاسفانه برای مردم به خصوص جوانان این گونه جا افتاده که جنس خارجی نشان دهنده ثروت و شخصیت است. به آن‌ها آموخته نشده که شرافت انسانی به کار، کوشش، محبت و فداکاری است به همین دلیل جوانان برندباز تمایز خود را با سایر جوانان در ظواهر می‌بینند. جوانان به جای اینکه با تلاش و کسب موفقیت خود را از دیگران متمایز کنند به پوشش لباس مارک رجوع می‌کنند تا خود را متفاوت نشان دهند.

از دیگر نکاتی که باعث شده مشتری به سمت کالای ایرانی نرود عدم اطمینان مشتری از کیفیت و طراحی پوشاک، لوازم خانگی و… است. از آنجایی که ایرانی‌ها خودشان را باور ندارند امروزه مشاهده می‌کنیم که تبلیغات منفی برعلیه کالای ایرانی بسیار زیاد است و همین موضوع مانع رغبت خریداران به کالای ایرانی می‌شود. تبلیغات منفی از رسانه‌های بیگانه است که کالا‌های خارجی را با کیفیت تبلیغ و مخاطب را اقنای کلامی می‌کنند که کالای خارجی نسبت به ایرانی برتری دارد.

فدایی می‌گوید: درحال حاضر دگرگون شدن فرهنگ از گرایش به پوشاک خارجی شروع شده و به فرآیند‌های دیگر نیز می‌رسد. می‌توان گفت که پوشاک خارجی رفتار‌های خارجی را به دنبال می‌آورد. گرایش مردم به برند‌های غربی نشان دهنده این است که آن‌ها خود و کشورشان را قبول ندارند و تحت تاثیر بیگانه قرار گرفته تا جایی که برای خرید یک کالای ساده تصور می‌کنند نوع خارجی آن بهتر از ایرانی است که این مسئله ریشه در خودباختگی دارد.

*تولید داخلی با مارک خارجی

در سالی که از سوی مقام معظم رهبری با عنوان حمایت از کالای ایرانی مطرح شده است، جا دارد پاسخ چند سوال را بدهیم که آیا کیفیت کالای خارجی بهتر از ایرانی است؟ جنسی که مشتری به اسم برند خارجی خریداری می‌کند تولید خارج است یا مارک دوزی خارجی شده؟ متأسفانه این روز‌ها مشاهده می‌کنیم که عدم اطمینان از پوشاک داخلی باعث شده تا خریداران با دیدن مارک خارجی فریب بخورند و با قیمتی بالاتر جنس تولید داخل را خریداری کنند. اما مسئله اینجاست که برخی ایرانی‌ها دچار خودباختگی در ریشه خود هستند و کالای ایرانی را با داشتن مارک خارجی می‌پذیرند در غیر این صورت رغبتی نشان نمی‌دهند. همین موضوع باعث شده تا تولید کنندگان برای فرار از بیکاری به سمت پدیده مارک دوزی بروند.

برای مثال می‌توان گفت که ترکیه مسیر مد در ایران را هدایت می‌کند، فروشندگان و تولید کنندگان ایرانی که در گسترش برند نقش مهمی را ایفا می‌کنند با سفر به ترکیه و وارد کردن پوشاک قاچاق به داخل کشور با الگوبرداری از مدل‌های خارجی شروع به تولید می‌کنند و در نهایت با چسباندن یک مارک، لباس ایرانی را به لباس ترک تبدیل می‌کنند. این جنس با قیمتی بالاتر به فروش می‌رسد که این مسئله ناشی از عدم آشنایی جوانان با موضوع برند و مارک یا عدم اعتماد آن‌ها به کالای ایرانی است.

فدایی روانشناس اجتماعی در تحلیل رفتار جوانان نسبت به عدم اطمینان به کالای ایرانی می‌گوید: تفکر برتری کالای خارجی از ایرانی از دیدگاه خانواده نشات می‌گیرد. خانواده‌ای که اصل و نسب و تاریخ ایران را نداند خواه ناخواه تحت تاثیر فرهنگ ماهواره‌ای قرار می‌گیرد غافل از اینکه توجه کند آیا کالایی که به اسم برند خریداری می‌کند برند واقعی است یا مارک دوزی لباس ایرانی است.

وی درباره غفلت مردم از مارک دوزی لباس‌های ایرانی تاکید می‌کند: متاسفانه گرایش به پوشاک خارجی در میان جوانان ایرانی به حدی رواج یافته است که تولید کنندگان داخلی برای فروش اجناس خود به ترفند‌های مختلفی مانند خریداری برچسب برند‌های معروف در بازار متوسل می‌شوند؛ یعنی آن‌ها را خریداری و پس از چسباندن به لباس‌های تولید داخل به فروش می‌رسانند و افراد نیز بدون توجه به این موضوع صرف اینکه برند خارجی است آن را با قیمت‌های گزاف خریداری می‌کنند.

* تاکید مقام معظم رهبری در خصوص برند و برندگرایی و کالای ایرانی

توجه به تولید داخلی و حمایت از کالای ایرانی طی چند سال گذشته بار‌ها و بار‌ها از سوی رهبری مورد تأکید قرار گرفته است. ایشان در اردیبهشت ماه ۹۰ در دیدار با هزاران نفر از کارگران سراسر کشور، مصرف کالای داخلی را یکی از ملزومات و بایسته‌های جهاد اقتصادی دانستتد و همگان را به مصرف کالا‌های ایرانی ساخت داخل دعوت کردند.

ایشان با اشاره به عده‌ای که مصرف کالا‌های خارجی را نوعی تشخص و برتری می‌پندارند افزودند: دلبستگی به تولیدات بیگانه و بی اعتنایی به تلاش کارگران ایرانی بیماری و عادت بدی است که پول و ثروت کشور را به جیب کارگر خارجی سرازیر می‌کند. در سال جهاد اقتصادی یکی از قدم‌های مجاهدت اقتصادی مردم این است که سراغ کالا‌های داخلی و ساخت داخل بروند. کالای ساخت داخل باید قانع‌کننده باشد. باید دوام، استحکام و مرغوبیتش طوری باشد که مشتری را قانع کند، این هر دو در کنار هم یک کار لازم و واجب است.

* بیانات رهبری درحرم مطهر رضوی در سال ۹۱

“شما باید کالای ایرانی بخواهید. این افتخار نیست؛ این تفاخر غلطی است که ما مارک‌های خارجی را در پوشاکمان، در وسائل منزلمان، در مبلمانمان، در امور روزمره‌مان، در خوراکی‌هامان ترجیح بدهیم به مارک‌های داخلی؛ در حالی که تولید داخلی در خیلی از موارد بسیار بهتر است. من شنیدم پوشاک داخلی را که در بعضی از شهرستان‌ها تولید میشود، میبرند مارک خارجی میزنند، برمیگردانند! اگر همین جا بفروشند، ممکن است خریدار ایرانی رغبت نکند؛ اما، چون مارک فرانسوی دارد، خریدار ایرانی همان لباس را، همان کت و شلوار را، همان دوخت را انتخاب میکند؛ این غلط است. تولید داخلی مهم است. ببینید کارگر ایرانی چه تولید کرده است، سرمایه‌دار ایرانی چه سرمایه‌گذاری کرده است. در زمینه‌ی مصرف، عمده‌ی کار دست مردم است؛ که این بخشی از اصلاح الگوی مصرف است که من دو سال قبل اینجا به ملت ایران عرض کردم، و بخشی از جهاد اقتصادی است که سال گذشته عرض کردم. تولید ملی مهم است؛ این را باید هدف قرار بدهند. ”

بیانات در دیدار مردم آذربایجان اسفند ماه ۹۳

“یک نکته‌ی دیگری که این بیشتر به مردم مربوط میشود، مصرف محصولات داخلی است که من بار‌ها در سخنرانی‌های اوّل سال و غیر آن تکرار کردم، الان هم به شما عرض میکنم: محصولات داخلی را مردم مصرف کنند؛ نروند دنبال این نشانه‌ها. حالا مُد شده است بگویند «بِرَند» است، بِرَند فلان؛ بِرَند چیست! بروید سراغ مصرف تولیدات داخلی. آن چیز‌هایی که مشابه داخلی دارد، متعصّبانه و با تعصّبِ تمام، ملّت ایران، خارجیِ آن را مصرف نکنند. این را من فقط برای یک عدّه‌ی خاص نمیگویم؛ خب بله، وقتی ما میگوییم، یک عدّه متدیّنین فوراً گوش میکنند حرف را، پیغام هم میدهند فلان چیز راکه خارجی است بخریم؟ فلان چیز را نخریم؟ من فقط برای متدیّنین و افرادی که برای حرف ما حجّیّت شرعی قائلند، این را نمیگویم؛ من این حرف را برای هرکسی میگویم که به ایران علاقه‌مند است، به آینده‌ی کشور علاقه‌مند است، به فکر بچّه‌های خودش است که بنا است فردا در این کشور زندگی کنند. شما مصنوعات خارجی را که مصرف میکنید، در واقع کمک میکنید به اینکه حجم آن بنگاه خارجی، آن کارگر خارجی، آن سرمایه‌دار خارجی، مدام بیشتر بشود و تولید داخلی ضربه بخورد، شکست بخورد. این را به همه‌ی مردم، بخصوص آن‌کسانی‌که مصارف زیادی دارند [میگویم]؛ دولتی‌ها هم همین‌جور؛ دولتی‌ها هم در مصارف دولتی، در اشیاء مصرفی‌ای که در ساختمانها، در چیز‌های گوناگون مصرف میکنند، حتماً ملاحظه کنند تولید داخلی را. ”

این تأکیدات تنها بخشی از بیانات ایشان درباره حمایت از کالای ایرانی بود که نگاهی به فرمایشات رهبری بیانگر ۶۰ توصیه رهبر انقلاب درباره خرید کالای ایرانی است.

چرخی در بازار بزرگ تهران که بزنیم حوالی خیابان خیام محله‌ای قدیمی به اسم «پاچنار» وجود دارد که در دل آن بیش از ۱۰۰ مغازه خرازی وجود دارد که به اسم «خرج کار» اتیکت برند‌های خارجی را به فروش می‌رسانند. وقتی از فروشنده دلیل فروش این اتیکت‌ها پرسیده شود می‌گویند: مشتری‌های این اتیکت‌ها واحد‌های تولیدی هستند که می‌گویند مردم پوشاک با نام برند داخلی را نگاه هم نمی‌اندازند و چاره‌ای جز دوختن همین یک تکه پارچه برای فروش پوشاک تولیدیشان ندارند.

علاوه بر آن‌ها عده‌ای هم از این آب گل آلود ماهی می‌گیرند و با زدن مارک برند‌های معروف بر روی اجناس دسته دو، سه و پایین ترشان؛ آن‌ها را به قیمت درجه یک و حتی بالاتر می‌فروشند و سود کلانشان را می‌برند. دسته دیگری که از این ماجرا حسابی سود می‌برند، واسطه‌ها و دلال‌هایی هستند که تولیدات داخلی را با قیمت پایین، از تولیدکننده می‌خرند، با زدن این برچسب‌ها آن‌ها را چشم گیر می‌کنند و سپس به قیمت بالاتر به مردم می‌فروشند.

یکی از فروشندگان قدیمی پاچنار درباره علت فعالیتش می‌گوید: قبل از انقلاب چنین سبک تولیدی وجود نداشت. بعد از انقلاب که کمی تولید رونق گرفت نیازمند این بود که با یک مارک و برند یا به نوعی شناسنامه وارد بازار شود. اما از آنجایی که مردم به برند داخلی تمایل ندارند، یک لباس تولید داخل با زحمت فراوان تولید می‌شود، اما مورد استقبال قرار نمی‌گیرد. به همین دلیل فروشندگان برای اینکه تولیدات خود را به فروش برسانند به آن اتیکت خارجی روی آن می‌چسبانند.

وی درباره اینکه اتیکت‌ها کجا تولید می‌شود گفت:اوایل همه در ترکیه تولید می‌شدند؛ اما الان دستگاه هایش وارد شده و در داخل کشور هم تولید می‌شود. با این حال هرکسی قدرت تولید اتیکت ندارد. چون دستگاه هایش خیلی گران است. در کل شاید ۱۰-۱۲ تولید کننده وجود داشته باشد که آن‌ها این اتیکت‌ها را تولید می‌کنند و به دست ما می‌رسد. البته برخی بروشور‌ها مواد خامش همچنان وارد می‌شود و در اینجا تنها کاری که می‌کنند بر روی آن‌ها کار چاپ انجام می‌دهند. اگر فروشنده‌ای سفارش اتیکت‌های داخلی را هم بدهد برای آن تولید می‌کنیم، اما به صورت آماده درمغازه نداریم.

یکی از اهداف اصلی اقتصاد مقاومتی، حمایت از تولید داخلی است، در واقع با حمایت از تولید داخلی می‌توان هم بنیه اقتصادی را تقویت کرد و هم اشتغال ایجاد کرد. اقتصادی که مقاوم باشد، مقابل تکانه‌های خارجی می‌ایستد و خم نمی‌شود. تجربه یک دهه گذشته نشان می‌دهد در دوران تحریم‌ها اگر اقتصاد ایران بر توان خود تکیه نکرده بود، امروز وضعیتی به مراتب بدتر از کشوری مثل ونزوئلا در شاخص‌های اقتصادی داشت بنابراین همه با هم ایرانی بخریم تا بتوانیم از اقتصاد رکود خارج شویم.