به گزارش پایگاه خبری تحلیلی ماسال، طبق خبری که چند روز پیش رییس بنیاد شهید ماسال اعلام کرد، به زودی یادمان شهدای مفقود الاثر شهرستان احداث می گردد. شنیدن این خبر خوب، بلافاصله سوالاتی و نگرانیهایی را نیز از جهت کیفیت اجرای پروژه در ذهن متبادر می سازد.

شنیدن این خبر خوب، بلافاصله سوالاتی و نگرانیهایی را نیز از جهت کیفیت اجرای پروژه در ذهن متبادر می سازد، نگرانی از اینکه بدون کار کارشناسی و بحث های عمیق و دقیق، اقدامی عجولانه صورت گرفته و سرنوشت نا امید کننده ساماندهی گلزارهای شهدا یک بار دیگر تکرار شود و ماحصل هزینه شدن بیت المال، فراموشی بیشتر یاد شهدای مفقود الاثر شود.

با این مقدمه، قبل از آنکه طرحی تصویب و آغاز شود تذکر نکاتی مهم در این باره به متولیان طراحی و احداث یادمان ضروری می باشد:

۱- در بین تمام شهدا، شهدای مفقود الاثر به خاطر غربت و مظلومیت، و شاید بخاطر شباهتی که به مظلومه عالم، حضرت صدیقه کبری (سلام ا… علیها) دارند از احترام و ارزش ویژه ای نزد مردم برخوردارند و به خصوص جوانان و نوجوانان بسیار راحت تر با این شهدا مأنوس می شوند. به این جهت، شهدای مفقود الاثر هر منطقه، یک فرصت فرهنگی بزرگ و بی بدیل برای آن منطقه اند.

با این توصیف هر یادمانی که برای این شهدا احداث می شود باید به حفظ یاد “شهدای  مفقود الاثر” کمک کند، نه اینکه باعث فراموشی مفقود الاثر بودن شهید شود، بلکه باید گفت یکی از بارزترین و اصلی ترین ویژگیهای یادمان باید این باشد که قبل از هر چیزی، گمنام بودن شهید از آن فهمیده شود. متأسفانه در یادمانی که پیش از این برای دلاور جاوید الاثر ماسال، شهید حسین فلاح، به صورت یک مزار در گلزار شهدای ماسال احداث شده بود نه تفاوتی با سایر مزارها وجود داشت و نه هیچ نشانه ای یا نوشته ای که مفقود الاثر بودن شهید را مشخص کند در نظر گرفته شده بود، این مسئله موجب می شود تدریجاً مردم فراموششان شود که این شهید بزرگوار جاویدالاثر است. 

۲-  شهید مفقود الاثر، تمام هستی خود، حتی نام و نشان و جسدش را داده است تا راهش پابرجا بماند. بنابراین محتوای دومی که ضرورت دارد حتماً در یادمان شهدای مفقود الاثر دیده شود راه و هدفی است که آنها بخاطرش جانشان را تقدیم کرده اند.
البته نکته ظریفی نیز در در اینجا وجود دارد که غفلت از آن باعث کم اثر شدن این محتوا و منتقل نشدن پیام شهید به زائرانش می گردد. امام خمینی (ره) در سال آخر حیات پربرکت خود در این دنیا، نامه ای به حجت الاسلام سید حمید روحانی، و به نوعی نیز به بنیاد شهید، نوشته و ضمن سپردن مأموریت تدوین تاریخ انقلاب اسلامی به وی، تأکید می کنند که تاریخ انقلاب اسلامی باید از زبان خود مردم و پابرهنگان نگارش و تدوین شود.*

از این رو جای اینکه اینکه بنیاد شهید یا هر ارگان دیگری بنا بر صلاحدید خودش محتوا و جملات کلیشه ای یا تکراری را بر یادمان یا مزار درج کند، باید گوشه ای از وصیت نامه یا خاطره ای کوتاه از خود شهید را برای این کار انتخاب کند. روشن است وقتی که امام راحل (ره) مطالعه وصیت نامه های شهدا را با پنجاه سال عبادت مقایسه کرده اند، احدی و ارگانی حق ندارد از درج وصیت شهدا روی مزار و یادمان ممانعت کند.

۳- متأسفانه در ماسال و شاندرمن برخی ها به اشتباه یادمان را مساوی مزار گرفته اند و تا گفته می شود برای شهدای مفقود الاثر یادمانی بسازید بلافاصله سخن از احداث مزار به میان می آورند. یادمان، همانند مفهومی که از این کلمه در ذهن تداعی می شود، هر مکان یا مراسمی است که یاد شهید را زنده نگه دارد. با این تعریف، هم آن مزاری که در گلزار شهدا ساخته می شود یادمان است، و هم تابلوی بزرگی از عکس شهدا که در یک شهر نصب می گردد.

متأسفانه در معرفی و تبلیغ شهدای مفقود الاثر به قدری کوتاهی و کمکاری شده است که بسیاری از جوانان و نوجوانانی که باید بیشترین ارتباط و انس را با شهدای گمنام داشته باشند حتی نمی دانند ماسال و شاندرمن یا روستایشان چند شهید مفقود الاثر دارد.

بنابراین، احداث مزار نمادین برای شهدای مفقود الاثر در گلزار های شهدا که قدمی بسیار شایسته است چیزی از مسئولیت بنیاد شهید برای برافراشتن عکس و نام و نشان شهدای مفقود الاثر در نقاط دیگر شهرستان کم نمی کند. باید عکس شهدای مفقود الاثر در پر رفت و آمدترین نقاط شهر و روستا، در مدارس، دانشگاه ها و… افراشته گردد تا دیگر جوانی نباشد که نداند ماسال و شاندرمن هم شهید مفقود الاثر دارد. بنابراین اولاً یادمان شهدا می تواند به شکل مزار نبوده و بهتر است تفاوت و تمایز روشنی با سایر شهدا داشته باشد و ثانیاً محدود به فضای گلزار نباشد و عکس این شهدا در جاهای دیگری نیز نصب گردد.

جای چنین عکسها و طرح هایی در کوچه و خیابانهای شهرستان هنوز خالی مانده است

۴- پیش از این، بسیج دانشجویی دانشگاه های تبریز، نقدها و پیشنهادات مفصلی همراه با جزئیات دقیق را در مورد طرح ساماندهی گلزارهای شهدا به صورت مکتوب و مدون در فضای مجازی منتشر کرده اند. همچنین کارشناسان دفاع مقدس و فعالان فرهنگی سراسر کشور مطالب مفیدی در این مورد به نگارش درآورده اند که انتظار توجه و استفاده از این مطالب توسط بنیاد شهید قبل از طراحی و اجرای یادمان شهدای مفقود الاثر، حداقل توقع ممکن است.

۵- به عنوان یک گزینه قابل بررسی، می توان پیشنهاد کرد بنیاد شهید در محل گلزارهای شهدا به جای احداث یادمان، اقدام به نصب تابلوی عکس و وصیت نامه شهدای مفقود الاثر شهرستان کند، سپس یادمان این شهدا را در همان جایی احداث کند که انشالله در آینده قرار است پیکر مطهر شهدای گمنام (شهدای تفحص شده ای که شناسایی نمی شوند و برای همیشه گمنام می مانند) تدفین شوند.**  به این ترتیب یک تناسب خاصی در مکان تدفین به وجود می آید که از جهاتی می تواند فضای فرهنگی موثرتری را ایجاد کند.

امید است بنیاد شهید از تمام ظرفیت فعالان فرهنگی و کارشناسان دفاع مقدس در شهرستان برای بهتر ساختن این یادمان ها بهره بگیرد و ما حصل کار، بهترین یادمانها برای بهترین انسانها باشد/.

پاورقی:

* اگر شما مى‏توانستيد تاريخ را مستند به صدا و فيلم حاوى مطالب گوناگون انقلاب از زبان توده‏هاى مردم رنجديده كنيد، كارى خوب و شايسته در تاريخ ايران نموده‏ايد. بايد پايه‏هاى تاريخ انقلاب اسلامى ما چون خود انقلاب بر دوش پابرهنگان مغضوب قدرتها و ابرقدرتها باشد. صحيفه امام، ج‏۲۱، ص: ۲۴۰

** معمولاً چنین مکانهایی با بررسی ها و پس از تأیید بنیاد حفظ آثار یا کمیته مفقودین ستاد نیروهای مسلح مشخص می شوند.

نوشته شده توسط سيد رسول منفرد، تاريخ انتشار كشنبه، ۱۳ اسفند ماه، ۱۳۹۱