به گزارش ماسال نیوز به نقل از ۸دی، اسلام ملکی معاف از کارشناسان علوم قرآنی و حدیث، روایت منتسب به امام صادق (ع) مبنی بر جایز دانستن خراشیدن صورت و کبود کردن آن با سیلی در هنگام عزاداری امام حسین (ع) را مورد بررسی قرار داده است:
آیا روایت زیر صحیح است و به استناد آن می توانیم در عزاداری امام حسین(ع) صورت را بخراشیم یا با سیلی کبود کنیم یا گریبان خود را بدریم؟
قال الصادق سلام الله علیه: وَ قَدْ شَقَقْنَ الْجُیُوبَ وَ لَطَمْنَ الْخُدُودَ الْفَاطِمِیَّاتُ عَلَى الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ ع وَ عَلَى مِثْلِهِ تُلْطَمُ الْخُدُودُ وَ تُشَقُّ الْجُیُوبُ. امام صادق سلام الله علیه:
فاطمیات (زنان فاطمی) برای حسین بن علی(صلوات الله علیه) گریبان هایشان را چاک داده و بر صورت هایشان لطمه زدند و بر فردی مثل حسین (صلوات الله علیه) باید بر صورتها لطمه زد و گریبان ها چاک کرد.
منبع: 📚تهذیب الأحکام (تحقیق خرسان)، ج۸، ص: ۳۲۵ 📚روضه المتقین (ط – القدیمه)، ج۸، ص: ۶۸ 📚وسائل الشیعه، ج۲۲، ص: ۴۰۲ 📚الوافی، ج۲۵، ص: ۵۷۲ 📚ملاذ الأخیار، ج۱۴، ص: ۱۱
پاسخ:
یکم: این روایت را نخستین بار شیخ طوسی(ره) متوفای ۴۶۰هـ در کتاب تهذیب الاحکام با چند واسطه از امام صادق ع نقل کرده اند. در بین این واسطه ها حداقل درباره وثاقت دو نفر از آنها اطلاعی در دست نیست و درباره‌ی وثاقت سومی هم بین علمای رجال شیعه اختلاف وجود دارد. در واقع شیخ طوسی(ره) این روایتی را از فردی که معلوم نیست معتبر نقل کرده که او نیز به نوبه خود از فردی دیگر که اعتبارش معلوم نیست و او از فرد سومی که وثاقتش معلوم نیست شنیده که امام صادق (ع) چنین فرموده اند. بنابراین سند این روایت ضعیف است و نمی توان با قاطعیت ادعا کرد که امام(ع) چنین فرموده اند.
دوم: بعد از آنکه شیخ طوسی (ره) این روایت را نقل کرده اند نویسندگان قرنهای بعدی مثل شیخ حر عاملی(قرن ۱۲) در وسائل الشیعه و دیگران نیز همان را تکرار کرده اند. بنابراین این حدیث منتسب به ائمه(ع) تنها یک روایت است که نخست توسط شیخ نقل شده و بعدها دیگران از او اقتباس کرده اند.
سوم: اگر متن کامل روایت را ملاحظه کنیم خواهیم دید که در بخش نخست روایت آمده که گریبان دریدن و سیلی به صورت زدن تنها در عزای پدر و مادر و برادر و بستگان (نسبی) – بجز فرزند – جایز است وگرنه کفاره دارد. این حکم شرعی در رساله های توضیح المسائل نیز آمده است. بنابراین اینکه زنان فاطمی برای امام حسین (ع) چنین عزاداری کرده باشند می تواند از این باب باشد که آنها بستگان نزدیک حضرت سیدالشهدا(س) یعنی خواهران و دختران و برادرزاده های حضرت بودند. در هر حال باید “متن کامل روایت” ارائه شود نه اینکه یک بخش از روایت را برش دهیم و عجولانه نشر کنیم. اینکه امام(ع) فرموده باشند: سزاوار است برای عزای حسین (ع) گریبان دریده شود و … نیز می تواند ناظر به زنان خاندان سیدالشهدا(س) باشد و معلوم نیست عمومیت داشته باشد.
چهارم: روایت دیگری داریم که خراشیدن صورت را نهی می‌کند؛ شیخ مفید در الارشاد روایتی نقل کرده که می گوید امام حسین(ع) سفارش کرده بود که حضرت زینب(س) در عزای ایشان گریبان ندرد و به صورتش سیلی نزند: « یا اُخَیَّه … لَا تَشُقِّی عَلَیَ جَیْباً وَ لَا تَخْمَشِی عَلَیَّ وَجْها » خواهر عزیزم! … (در عزاداری) برای من گریبانت را پاره مکن و صورتت را خراش مده!
منبع: شیخ مفید، الارشاد، ج۲، ص۹۴
همچنین در لهوف ابن طاوس آمده که حضرت زینب (س) قبل از عاشورا وقتی ماجرای خواب امام حسین(ع) را شنیدند سیلی به صورت زدند امام حسین (ع) در واکنش به این اقدام فرمودند: “ما را (این کار) دشمن شاد نکن” منبع: اللهوف على قتلى الطفوف / ترجمه فهرى، النص، ص: ۹۰
پنجم: حتی اگر فرض بگیریم که سیلی زدن به صورت و گریبان دریدن درباره‌ی امام حسین(ع) برای همه مردم جایز است، باز هم باید به شرایط زمان و مکان توجه کرد زیرا گاهی کاری جایز است اما بخاطر شرایط خاص رسانه‌ای و تبلیغاتی و اینکه بهانه به دست رسانه های وهابی داده نشود ناگزیریم از شیوه های بهتری که به جای آن وجود دارد استفاده کنیم. این همانند آنست که مسلمانها در زمان پیامبر(ص) از کلمه «راعنا» استفاده می کردند که جایز بود ولی وقتی همین کلمه به ابزاری به دست یهودیان برای تمسخر مسلمانها تبدیل شد دستور الهی آمد که به جای «راعنا» از کلمه «انظرنا» استفاده شود که همان معنا را می رساند ولی قابلیت سوء استفاده ندارد. در همین خصوص به ترجمه و تفسیر آیه ۱۰۴ سوره بقره رجوع شود.
انتهای پیام/
