هنوز سخنان رئیس جمهور تمام نشده بود که مسئولان بانک مرکزی سراسیمه در خبری کوتاه بر روی پایگاه اطلاع رسانی خود، اعلام کردند که رشد اقتصادی شش ماهه اول امسال ۷.۴ درصد بوده اما جزئیات ان را بعدا منتشر می کنیم.

با این وجود اقتصاددانان و فعالان اقتصادی از همان ساعات اولیه اعلام نرخ حیرت آور رشد اقتصادی توسط رئیس جمهور و بانک مرکزی نسبت به این مسئله واکنش نشان دادند و آن را در تضاد با واقعیات اقتصاد ایران دانستند.

سکوت معاون سیف در برابر جزئیات نرخ رشد اقتصادی

چند ساعت بعد پیمان قربانی معاون اقتصادی بانک مرکزی که مدتها بود کمتر در رسانه‌ها آفتابی می‌شد، وارد صحنه شد و در گفتگو با خبرگزاری رسمی دولت اعلام کرد که این رشد اقتصادی مبتنی بر افزایش فروش نفت در نیمه اول امسال بوده است. معاون سیف با بیان اعداد و ارقامی شگفت آور و باورنکردنی اعلام کرد که رشد اقتصادی تابستان امسال ۹.۲ درصد بوده و براساس متوسط ۶ ماهه اول امسال رشد اقتصادی نیمه اول سال جاری ۷.۴ درصد برآورد می شود.  معاون اقتصادی بانک مرکزی بدون بیان جزئیات رشد بخشهای صنعت، کشاورزی و خدمات تنها به این نکته بسنده که وضعیت این بخشها در تابستان امسال نسبت به فصل بهار بوده است! با این وجود به نظر می‌رسید که صحبتهای پیمان قربانی هم نتوانسته اهالی علم اقتصادی را برای رشد اقتصادی ۷.۴ درصدی قانع کند به همین دلیل در نیمه‌های شب گذشته یعنی ساعت ۴۷ دقیقه بامداد، این رئیس کل بانک مرکزی بود که سعی کرد با یک پیام تلگرامی رسانه‌ها و اقتصاددانان را به خود مشغول کند.

دستان خالی رئیس کل بانک مرکزی در یادداشت نیمه شب گذشته

واکاوی دقیق یادداشت نیمه شب گذشته رئیس ساختمان میرداماد هم نشان می دهد خبری از جزئیات رشد اقتصادی ۷.۴ درصدی اعلام شده توسط رئیس جمهور نیست و رئیس کل بانک مرکزی حرف جدیدی نسبت به مصاحبه دیروز عصر معاونش ندارد!

البته رئیس کل بانک مرکزی طی این یادداشت در اقدامی عجیب با تمجید از سیاستهای این نهاد در خصوص خروج اقتصاد کشور از رکود نوشت که “نکته مهم آنست که از تابستان سال جاری عملکرد رشد سایر گروه های اقتصادی اعم از کشاورزی، صنایع و معادن و خدمات در مقایسه با عملکرد رشد فصل اول بهبود یافته است و این امر حاکی از جهت گیری درست سیاست های متخذه در جهت تحریک بخش واقعی غیر نفتی است.”

این عبارات در شرایطی از سوی رئیس کل بانک مرکزی مطرح شد که سیاست تحریک تقاضای بانک مرکزی و دولت از نیمه دوم سال گذشته و بعد از نامه معروف چهار وزیر دولت یازدهم به رئیس جمهور آغاز شده و چندین بار به اذعان خود دولتمردان با شکست رو به رو شده است. بزرگترین نشانه این شکست هم رشد اقتصادی ۰.۷ درصدی اعلام شده توسط مرکز آمار برای سال ۹۴ یعنی سال آغاز این سیاستها بود.

عدم تطابق رشد بی‌سابقه نرخ بیکاری و رشد اقتصادی ۷.۴ درصدی!

با این تفاسیر اگر رشد اقتصادی ۷.۴ درصدی که رئیس جمهور و مسئولان بانک مرکزی از آن یاد می کنند درست باشد، در حال حاضر نرخ بیکاری باید تک رقمی باشد. این در شرایطی است که طبق آخرین گزارش مرکز آمار نرخ بیکاری در تابستان امسال بیشترین جهش را در طی ۱۸ فصل گذشته داشته و به رقم بی سابقه ۱۲.۴ درصد رسیده است.

واحدهای تولیدی هم به هیچ وجه روزگار خوبی را سپری نمی کنند و با گلایه از بانک مرکزی اعلام می کنند که از بخش تولید هیچ حمایتی نمی شود و آنها مجبورند با کمترین میزان ظرفیت به فعالیت خود ادامه دهند و یا حتی در برخی از موارد واحد تولیدی خود را تعطیل کنند. بررسی ابعاد مختلف اقتصاد کشور نشان می دهد که آمار اعلام شده توسط مسئولان بانک مرکزی نوعی آمارسازی برای رشد به حساب می‌آید!

سابقه دولت یازدهم در آمارسازی برای رشد اقتصادی

اما این اولین بار نبود که آمار رشد اقتصادی ابتدا توسط رئیس جمهور اعلام می‌شود و سپس نهادهای آماری به فکر تحقق جزئیات آمار مورد نظر رئیس دولت تدبیر و امید می افتند. رئیس جمهور در مرداد ماه امسال هم در سفر خود به یاسوج به یکباره نرخ رشد اقتصادی سه ماهه اول سال ۹۵ را ۴.۴ درصد اعلام کرد که بلافاصله مسئولان مرکز آمار مجبور شدند جزئیات آن را منتشر کنند! جالب اینجاست که مسئولان بانک مرکزی آمار مرکز آمار را قبول نکردند و اعلام کردند که نرخ رشد اقتصادی ۵.۴ درصد است.

شک و شبهه و تناقصات فراوان در خصوص نرخ رشد اقتصادی باعث شد که به سراغ چند تن از اقتصاددانان و فعالان اقتصادی برویم و نظر آنها را در این خصوص جویا شویم.

وضع زندگی مردم روز به روز بدتر می‌شود، چطور رشد اقتصادی ۷.۴ درصد شده؟

محمد مهدی راسخ عضو اتاق بازرگانی در این خصوص  گفت: از اعلام چنین رشد اقتصادی بسیار متعجب شدم. معلوم نیست چگونه این آمارها تهیه می شوند در حالی که فعالان اقتصادی روزهای سختی را سپری می کنند.

وی افزود: بسیاری از واحدهای تولیدی تعطیل و یا نیمه تعطیل هستند و نرخ بیکاری رو به افزایش است، بنابراین باید پرسید چگونه این آمارها تولید می‌شوند؟ از طرف مقابل آیا چنین رشدی نباید در وضعیت زندگی مردم اثر مثبت بگذارد آیا واقعا این چنین است؟

این عضو اتاق بازرگانی تصریح کرد: در حال حاضر روز به روز وضعیت معیشت مردم بدتر می‌شود، نفس تولید بریده ، ولی متاسفانه چنین آمارهایی از سوی دولت ارائه می‌شود.

راسخ عنوان کرد:  مسکن که موتور محرک اقتصاد کشور است در رکود کامل بسر می‌برد . امیدوارم مسئولان فکری به حال حل مشکلات اقتصادی کشور نموده و از انتشار آمارهای غیرواقعی که اعتماد مردم به دولت را از بین می‌برد به شدت خودداری نمایند.

خدشه دولت یازدهم به نظام آماری کشور

عبدالمجید شیخی نویسنده کتاب اقتصاد و برنامه ریزی هم با انتقاد از آمار اعلام شده رشد اقتصادی توسط رئیس جمهور و بانک مرکزی گفت: متاسفانه دولت با توجه به ضعفی که در عمل به وعده‌های خود داشته رو به آمارسازی آورده که این مسئله در دراز مدت نظام آماری کشور را با مشکلات عدیده‌ای رو به رو می‌سازد.

مجتبی پیشوایی فعال اقتصادی نیز گفت: ما رشدی لمس نمی‌کنیم بلکه نزول و تنزل اقتصاد را شاهد هستیم.

با این وجود باید منتظر ماند و دید مسئولان بانک مرکزی چه زمانی جزئیات نرخ رشد اقتصادی را منتشر می کنند. رشد اقتصادی که مطمئنا بخش زیادی از آن براساس فروش بیشتر نفت خام و خام فروشی است ولی بازهم باور کردن آن با توجه به شرایط سخت اقتصاد کشور غیر قابل باور به نظر می رسد.