به گزارش ماسال نیوز به نقل از شاندرمن ۲۰ سید مومن منفرد نوشت:

بعد از درج خبر انجام نخستین کاوش های باستان شناسی در شاندرمن در اوایل هفته سپرى شده، ظهر جمعه ٢۴شهریور ١٣٩۶ به همراه همسرم به سوی دژ باستانی دیوه لونه شاندرمن حرکت کردم. در مسیر در پوست خود نمی گنجیدم پس از سال ها در شهر زیبای شاندرمن کاوش باستان شناسی صورت خواهد گرفت و قدمت منطقه به صورت علمی مشخص خواهد شد.

پس از ورود به دژ دکتر مجید کوهی، مسئول میراث فرهنگی و گردشگری شهرستان ماسال و سرپرست تیم باستان شناسی محوطه ی تاریخی دیوه لونه به گرمی و با گشاده رویی با ما احوالپرسی نمودند و با حوصله ی تمام به تمام سئوالات ما پاسخ گفتند و نتایج اولیه کاوش را به ما نشان دادند. کوهی محوطه تاریخی دیوه لونه را تا دوره ی هخامنشی و اشکانی تخمین می زند و می افزاید شاید در ادامه کاوش ها به دوره های عصر آهن نیز دست پیدا کنیم. در بخشی از کاوش های این تیم دیده می شود که دیوار قلعه برآمده است. این دیواره از جنس سنگ های منطقه به ضخامت یک متر می باشد که با توجه به وضعیت پی دیوار احتمال می رود این دیوار حداقل ۴ الی ۵ متر ارتفاع داشته و همچنین دارای برجهای دیده بانی نیز بوده است. متاسفانه در محوطه ی دیوه لونه حفاری های غیر مجاز زیادی صورت گرفته و بسیاری از آثار این محوطه آسیب فراونی دیده است.
لازم به توضیح است در سال ١٣٨٣محوطه های باستانی ماسال و شاندرمن مورد بررسی گرفت و در سال ١٣٨۴، ٢٢ محوطه توسط دکتر کوهی به ثبت میراث فرهنگی کشور رسید.

ما شاندرمنی ها و ماسالی ها باید سپاسگزار افرادی چون دکتر کوهی باشیم که در صدد کشف آثار تاریخی منطقه و مشخص نمودن دوره ی تاریخی منطقه می باشند. خوشبختانه در سال گذشته که همین گروه مشغول کاوش هاى باستان شناسى در اسبه ریسه ماسال، فرماندار محترم ماسال آقای دکتر قاسم نژاد و دیگر مسئولان؛ بخشدارى بخش مرکزى و شهردارى ماسال با درک اهمیت فعالیت هاى باستان شناسى در رونق همه جانبه شهرستان از هیچ تلاشى در حمایت از این کاوش هاى باستان شناسى اسبه ریسه ماسال دریغ ننمودند. همچنین در سالجاری مدیر کل میراث استان آقای مهندس علیزاده به همراه مدیر کل برنامه و بودجه استان آقای کیوان محمدی از محل بازدید میدانی نموده و اقدامات لازم برای ایجاد اولین سایت موزه را در منطقه انجام دادند.

۲ درخواست از مردم و مسئولین:

به شخصه از تمام اهالی شاندرمن و تمام ngoها و حامیان زیست محیطی خواستارم به این تیم باستان شناسی کمک کنند و دست شان را بگیرند تا این تیم به کاوش های دیگر در دیگر محوطه های شهرستان اقدام نمایند.

مسئولین محترم شاندرمن می توانند با مدنظر قراردادن اهمیت نتایج این کاوش برای آینده شاندرمن، به حمایت از این تیم تحقیقاتی بپردازند. کاوش های باستان شناسی در این دژ می تواند دستاوردهایی ارزشمند و البته شناسایی بخشی از هویت و میراث تاریخی و فرهنگی غنی اما مدفون در زیر خاک برای شاندرمن عزیزمان داشته باشد.

ذکر این نکته این ضروری به نظر می رسد که در دیگر شهرهای گیلان نیز تیم های مختلفی در حال کاوش های باستان شناسی هستند و در شاندرمن برای نخستین بار به صورت جدی کاوش های باستان شناسی صورت می گیرد.
کوهی در این زمینه گفت: چنین بقایای معماری مستحکمی در این دوران باستان در سطح استان و کرانه های جنوبی دریای خزر در دل جنگل های البرز غربی به ندرت مشاهده و معرفی گردیده است.

شاندرمن پتانسیل زیادی برای گردشگری به خصوص بوم گردی دارد که کاوش این قلعه می تواند به جذب گردشگر به آن کمک بسزایی نماید.
در پایان از مسئولین میراث فرهنگی کشور، استان گیلان و شهرستان ماسال به سبب حمایت از این تیم باستان شناسی کمال تشکر و سپاسگزاری را دارم.

دکتر کوهی در پایان این نوید و قول را به مردم شاندرمن داد که به زودی مقاله اولیه این محوطه را در ژورنال های خارجی معتبر به زبان انگلیسی معرفی خواهد کرد. وی در ادامه افزود: شاندرمن از حیث آثار باستانی و قدمت تاریخی هنوز آن طور که باید معرفی و شناخته شود شناخته نشده است. و در آینده نزدیک علاوه بر گزارش اولیه نتایج کاوش کتاب تاریخ و فرهنگ باستانی مردمان شاندرمن نیز همچون اسب ریسه ماسال به چاپ خواهد رسید. کوهی در وصف شهر زیبای شاندرمن گفت: آنچه که شاندرمن را از دیگر شهرهای شمالی ایران استثنا می کند طبیعت بکر و کمتر دست خورده ان است که همچون نگینی در قلب جنگل های البرز غربی ایران خود نمایی می کند.

لازم به توضیح است این کاوش به مدت حداقل ۵۰ روز ادامه دارد و بازدید برای عموم آزاد است.