به گزارش ماسال نیوز، ۲۱ دی‌ماه ۱۳۰۰ شمسی، کمیسر خارجه شوروی درباره امتیاز نفت شمال و خطوط راه آهن ایران اظهاراتی ارایه کرد.  امشب مشاور‌الممالک در جلسه‌ای با کمیسر خارجه شوروی درباره مسئله امتیاز نفت شمال مذاکره کردند. در حاشیه این مذاکرات کمیسر خارجه شوروی اظهار داشت که دولت انگلیس از دولت ایران خواسته است با امتیاز راه آهن عراق تا تهران و انزلی موافقت نماید و مسئله امتیاز نفت شمال معوق بماند. او در ادامه صحبت‌های خود به این موضوع نیز اشاره کرد که فرانسه و بلژیک نیز امتیاز راه آهن طرابوزان و تبریز و تهران و خراسان را از دولت ایران تقاضا نموده‌اند. کمیسر خارجه شوروی معتقد بود این خطوط و خطوط راه آهن عراق به تهران و انزلی تهدیدی برای مرزهای شوروی به حساب می آید.(۱)

۲۱ آذر ماه ۱۳۰۱ شمسی، رئیس معارف گیلان از مهر کردن مواد هشت‌گانه عواید پوطی پنج شاهی امتناع کرد. پس از آن که مؤید حضور رئیس کارگزاری رشت، تأسیس انجمن خیریه را که مسئول خرج عواید پوطی پنج شاهی برای معارف گیلان است به دست کمونیستها دانست و گزارش آن را به مرکز فرستاد (ر. ک: ۱۹ دی) نوشت که حاکم گیلان مواد هشتگانه را پس از امضاء رئیس مالیه و رئیس معارف، امروز برای مهر کردن رئیس معارف نزد او فرستاد. مؤید حضور با آگاهی از موضوع خود را نزد رئیس معارف می رساند. «به او فهماندم که این اقدامات با دست خارجی است. رئیس معارف از مهر کردن ورقه امتناع و علنا اظهار داشته است که امضای من به فشار حکومت و قونسول روس بوده است.»(۲)

۲۱ دی ماه ۱۳۰۲ شمسی، یک نشریه گیلانی با فشار دولت روس تعطیل شد. در پی شکایات متعدد مقامات روسی از مندرجات نشریه ندای گیلان و نیز پس از دستوری که رضاخان برای بستن این نشریه داد، ندای گیلان توقیف شد. کارگزار گیلان با اشاره به این موضوع، دخالت مقامات محلی گیلان را در تهییج این جریده برای درج مطالب ضد روسی تکذیب کرد.(۳) (ر.ک: ٧ فروردین ١٣٠٣)

۲۱ دی ماه ۱۳۰۲ شمسی، گروهی از اهالی انزلی به اعمال نفوذ روس‌ها در انتخابات این شهرستان اعتراض کردند. گروهی از اهالی بندر انزلی به ویژه اصناف در تلگرامی به رئیس‌الوزراء پس از اشاره به تضییقاتی که دولت روسیه در امر تجارت ایران پدید آورده، یادآور شدند که «تجار و اصناف و طبقات دیگر را تهدید می‌نمایند که به دکتر مهدیخان کاندیدای آنها رأی بدهند. اگر حقیقتاً باید جریان انتخابات و اختیار آراء آزاد ما هم دست اجانب باشد، انالله و انا الیه راجعون و اگر… آزاد هستیم، هر نوع صلاح می‌دانند از اعمال نفوذ قونسول روس جلوگیری فرمایند.»(۴)

۲۱ دی ماه ۱۳۰۳ شمسی، سیاست‌های جدید انگلیس به کنسولگری‌ها ابلاغ شد. رئیس تیپ شمال با ارسال تلگرام محرمانه‌ای به وزارت جنگ خبر داد که تلگرام مفصلی از سفارت انگلیس تحت عنوان بخشنامه به کنسولگری آن کشور در رشت رسیده که سیاست انگلیس و ایران را تشریح کرده و متناسب با آن دستورات لازمه داده شده است. در این بخشنامه یادآوری شده است که «از این به بعد روابط بین دو دولت امیدبخش و حسنه و کاملاً در روی اساس دوستانه برقرار خواهد گردید.»(۵)

۲۱ دی ماه ۱۳۰۴ شمسی، فرمانده لشکر شمال غرب از قول فرمانده نظامیان آستارا نوشت که روس‌ها مکانیک یک بارکاس را که در کار حمل و نقل کالا به بندر پهلوی بود، فریفته، برده اند. این بارکاس در میان دریا بدون مکانیک مانده است. اینک یک مکانیک در آستارای روس متقاضی ورود به ایران است؛ و باید پنهانی بیاید. «در اطراف این قضیه مشکلاتی… متصور نیست. دستور داده شد اجازه ورود به خاک ایران داده شود، ولی به طوری که [روسها] مکانیک مزبور را هم گول نزنند.»(۶)

۲۱ دی ماه ۱۳۵۹ شمسی، یک رودسری ترور شد. شهید اسماعیل عسگری ۲ مهر ماه ۱۳۳۸ در رودسر استان گیلان متولد شد و ۲۱ دی ماه ۱۳۵۹ در حالی که سرباز وظیفه بود در مریوان در یک حمله مسلحانه به شهادت رسید. پیکر مطهر این شهید در گلزار شهید رودسر تدفین شد.

۲۱ دی ماه ۱۳۶۴ شمسی، یکی از رزمندگان شهرستان انزلی در آبادان به شهادت رسید. شهید مجید سیری ۱۶ خرداد ماه ۱۳۱۷ در انزلی متولد شده بود.

…

پی نوشت:

۱-فراهانی، حسن؛ روز شمار تاریخ ایران، جلد۱، ص۴۹۸؛ مراسله وزارت خارجه به هیئت دولت، اسناد وزارت خارجه، ۲۳/ ۱۰/ ۱۳۰۰، ک ۲/ ۱۵، پ ۵۲، ص ۱۱۴.

۲- فراهانی، حسن؛ روز شمار تاریخ ایران، جلد۲، ص۶۱۲؛ اسناد وزارت امور خارجه، ۱۱- ۴۱- ۳۲- ۱۳۰۱.

۳-فراهانی، حسن؛ روز شمار تاریخ ایران، جلد۳، ص۵۲۴؛ اسناد وزارت امور خارجه، ٢٠-٣-۶٢-١٣٠٢.تعطیلی جریده ندای گیلان به دستور رضا خان بود. او از مقامات محلی خواست یک ماه این نشریه تعطیل شود تا پاسخی به خواست مکرر روسها داده شده باشد. ندای گیلان از اواسط اسفند بار دیگر انتشار خود را از سر گرفت. در پی تعطیلی موقت ندای گیلان، مدنی مدیر آن اقدام به انتشار روزنام های تحت عنوان پرورش کرد که نخستین شماره آن در ١٨ ژانویه / ٢٧ دی منتشر گردید. (FO E 2419/255/34)

۴- فراهانی، حسن؛ روز شمار تاریخ ایران، جلد۳، ص۵۲۴؛ اسناد وزارت امور خارجه، ١١٠-٢-٢٩-١٣٠٢.

۵- فراهانی، حسن؛ روز شمار تاریخ ایران، جلد۴، ص۵۰۳؛ اسناد مؤسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی، س ١٣٠٣، پ ٢٢، ص ٥٧. این موضوع در نامه سر پرسی لورن به وزیر امور خارجه انگلیس کاملاً روشن است، (ر.ک: ١٥ دی) و نشان میدهد که مذاکرات رضاخان در بوشهر و ناصری، هنگام سفر به خوزستان، با مقامات انگلیس بر مدار موافقت و رضایت این دولت انجام شده و اینک منجر به تبیین سیاست جدید مبنی بر دوستی و صمیمیت بین ایران و انگلیس شده که با دستورالعملهای تازه، به مأموران آن دولت در سراسر ایران ابلاغ میشود. رضاخان در پاسخ به این تلگرام محرمانه، به نظر میرسد دست خود را درباره حوادث غیرعلنی رخ داده در خوزستان (توافقات رضاخان و انگلیس) بسته نگه میدارد: «سیاست آنها در آنجا این طور اقتضا کرده، شاید در کلیه نقاط نظریات آنها روی این اصول نباشد.» (همان، پ ٢٢، ص ٥٦). ٢- همان، پ ٢٥، ص ٢٢٥. وزارت جنگ موضوع را به اطلاع وزارت پست و تلگراف رساند و نوشت که طبق دستور رضاخان تلگرامهای گذشته و آینده تحت سانسور قرار گیرد و نتایج به دست آمده به اطلاع وزارت جنگ برسد. (همان، پ ٢٥، ص ٢٢٤).

۶- فراهانی، حسن؛ روز شمار تاریخ ایران، جلد۵، ص۵۰۳؛  اسناد مؤسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی، س ١٣٠٤، پ ١٥٣، ص ٨١.