به گزارش ماسال نیوز، وحید خرّمی در جریان این بازدید ضمن تأکید بر ضرورت شتاب در انجام عملیات اجرایی سد لاستیکی خالکایی ماسال اظهار داشت: هدف از ساخت این سد بالا بردن تراز آب به منظور انتقال آب مازاد به کانال فومنات، تثبیت بستر رودخانه و جلوگیری از پدیده کف‌کنی، پرورش آبزیان و اهداف توریستی و تغذیه آب های زیرزمینی است.
خرّمی به تنظیم سالانه حدود ۱۷ میلیون متر مکعب آب توسط سد لاستیکی ماسال اشاره و اضافه کرد: طول لاستیک در تاج این سد ۴۴ متر و حجم مخزن این سد ۱۲۰ هزار متر مکعب است که باعث بهبود آبیاری ۹۲۵ هکتار از اراضی شالیزارهای پایین دست منطقه خواهد شد.
به نظر من “خالکایی نامی جدید است. نامی ست که از یک نوع بد فهمی افراد غیر تالش ایجاد شده. بیایید غلط را به فرهنگ ایران عزیز نبریم. نام رود ماسال از دیرباز «پیلَّه روار» یا «پیلَّه ربار» = بزرگ رود، بوده – بزرگ رود نامی ست نسبی، نسبت به شاخه های کوچکتر رودخانه ی ماسال، بزرگ است. مثال از لیپای بالا: پیشَه ربار(پیش رود)، مینَه گَلَه(میان شاخه)، پیلَّه ربار(بزرگ رود). این نام تالشی یعنی پیلَّه ربار یا پیلَّه رود، دو بار در منطقه بکار رفته. یک بار در استان اردبیل، شهرستان نمین(پیلَّه رود) و یک بار در ماسال ما. پس پیلَّه روار یا پیلَّه ربار اصل است، و خالکایی اصالتی در فرهنگ ماسال ندارد. در باب چگونگی پیدایش آن نام پیشتر در نظرگاهِ همین سایت مفصل توضیح داده ام که تکرار نمی کنم.
اگر دوستانی هستند که در باب خالکایی توضیحی دارند، با کمال میل توضیح آن ها را می خوانم و برایشان جواب می نویسم. نظر این خدمتگزار کوچک فرهنگی این است که آن نام هیچ اصالتی در ماسال ما ندارد.
در ضمن در وبگاهِ «جهان زبان»، سد(۱۰۰) واژه ی دیگر ریشه یابی، شکافته و معنی شد. آنجا ۱۰۵ واژه در هفت پست جا گرفته. البته بهتر است از پایین، یعنی پست اول خوانده شود؛ زیرا به بعضی نکات در پست های بعدی برگشته ام.
نشانی: jahanezaban.blogfa.com
اطلاعیه ی احمد مسعود – امروز ۱۵ مهر ۱۴۰۰ برابر ۶ سپتامبر ۲۰۲۱:
«#پنجشیر #خبر #افغانستان
احمد مسعود بالاخره خودش وضعیت را توضیح داد. ۲ بجه امروز | شهادت فهیم دشتی و سقوط مقام ولایت پنجشیر»
۰۶٫۰۹٫۲۰۲۱
می گویند پاکستان با پهباد و راکت به جنبش مقاومت در پنجشیر حمله ور شده. اگر این خبر درست باشد، این نقض خشن روابط بین کشور ها است و به هیچ رو پذیرفتنی نیست. از سوی دیگر آن حرف مردم افغانستان را به اثبات می رساند، که پیوسته می گویند: «طالبان وابسته و مزدور پاکستان اند.»
اصلاح و پوزش: ۱۵ شهریور درست است.*
* اصل این واژه ی تالشی «شَری وَر» = شَر + ی نسبت + وَر، است. در تالشی و دیگر زبان های آریایی مادی، «ها»ی ملفوظ نیست. اگر بخواهیم آن فراز را به فارسی بر گردانیم، می شود «وَرِ شهر» = نزدیکِ شهر؛ که اشاره دارد به زمان ویگَرد؛ یعنی هنگام سرازیر شدن چوپانان از گیریَه به گیلون.
ویگَرد = از بالا به سوی پایین سرازیر شدن، آمدن به پایین دست. در واقع رفتن به ییلاق(گیریَه) پِگَرد است که در تالشی عملن بکار نمی رود. ولی ماسالی ها ویگرد را هنوز برای زمانی که چوپانان به جلگه و نزدیک شهر می آیند، بکار می برند.
پِ = علامت بالا، بسوی بالا.
وی = علامت پایین، به سوی پایین.
دَ = همین نزدیکی ها.
آ = دور، دور دست.
جی = کَژ و هم به معنی پایین است. مثل جی در جیدیَس(چشم غره)، و جی در جیر(پایین دست).
با جی در جیگر = ژیگر = زیگَر = زندگی ساز، به اشتباه گرفته نشود.
این زبان مادر(تالشی) را اگر بکشند، بخش بزرگی از فرهنگ ایران و جهان با آن می میرد. به عنوان مثال اسامی محله های قدیمی تهران، همه تالشی(تالشی، تاتی) است – نارمَک، سنگلچ، دَرَه کَه، لارَک، تجریش، و …*
*تاتی گویشی ست از زبان ایرانی و بی نهایت ثروتمند تالشی.
تالشی با اینکه فرهنگ نوشتاری نداشته؛ با این حال با قوی ترین و ریشه ای ترین زبان های جهان پهلو به پهلو می رود؛ و بسیار گاه، جلودار است. به همین خاطر «کو سَرِ» داغستان و «کوبان» روسیه و «کوبانی» سوریه را فقط محقق تالش توان شکافتن دارد. زیرا همه ی آن واژه ها بدون «ها»ی ملفوظ تلفظ شده، نوشته می شوند.
«تالشه خردَنِن امی بُوزُونَه
تالشی چرا چِه خاسَه زُومُونَه
دمَردَه ام چرا تنی(تع نی) دَمِری
بُوزُون کع ام ترا خط و نُوشونَه
اصلاح و پوزش: ۱۵ شهریور درست است.
و یک نکته ی مهم: من اگر گاهی بعضی مطالب در باب واژه های ایرانی و کل جهان که در تالشی(زبان مادر) بُن دارند را تکرار می کنم، کاری عمدی ست تا تالش و غیر تالش غفلت کرده بداند، اگر تالشی بمیرد، بخش بزرگی از فرهنگ ایران و کل زمین برای همیشه زیر غبار تاریخ خواهد ماند. و این یک فاجعه ی فرهنگی ست.
اطلاعیه ی احمد مسعود – امروز ۱۵ مهر ۱۴۰۰ برابر ۶ سپتامبر ۲۰۲۱:
«#پنجشیر #خبر #افغانستان
احمد مسعود بالاخره خودش وضعیت را توضیح داد. ۲ بجه امروز | شهادت فهیم دشتی و سقوط مقام ولایت پنجشیر»
«دیدگاه شما در انتظار بررسی است.»(برگرفته از همین سایت)
—–
واژه ی مرکب دیدگاه واژه ای ست جدید و به وسیله ی کسی ایجاد شده. این افراد واژه ساز چه بسی قصد خدمت به فرهنگ میهن ما را داشته اند؛ ولی در موارد زیادی این واژه های جدید بیجا ساخته شده.
بیجا یعنی چه؟
یعنی اینکه خود واژه معنی دارد، ولی در آن مورد خاص که واژه ساز نظر داشته، نمی گنجد. مثل «شهر آوَرد»* که بجای «مسابقه» ی عربی و «ورزنش» ایرانی ایجاد شده. شهر آوَرد یعنی جنگ شهر؛ در حالی که ورزش در دوران ما یکی از وسایل اصلی صلح است. پس مسابقه را جنگِ شهر نامیدن، کشاندن خشونت کلامی ست به جهان ورزش، که مایه ی صلح و سلامتی است.
—–
بر گردیم به اصل سخن: دید = نظر، کامنت، منگفت. و دیدگاه یعنی جای نظر؛ همین جایی که من دارم در آن می نویسم.
کوتاه: پس دیدگاه = نظرگاه = جای نظر، است، جای نوشتن و بیان نظر است و نه خود آن.
—–
شهر آورد* – این فراز گرچه با قاعده ی تالشی درست شده، ولی شکل جدید دارد. یعنی بعد ها «ها»ی ملفوظ پذیرفته. اصل آن: شَرَ آوَرد = جنگِ شهر، جنگ در داخل شهر، جنگ بین شهر ها با هم(بر گردان به فارسی). شَرَ آورد = شره آورد(فتحه مضاف به «ها»ی ملفوظ بدل شده) عبارت است از شر(شهر) + فتحه ی مضاف + آوَرد.
ضرب المثلی تالشی که در آن شر(شهر) بکار رفته: «شَری کرا بندی کو دَمِری، وای: دریا کون صافه»